این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
نامه هنرهای نمایشی و موسیقی، جلد ۱۶، شماره ۴۱، صفحات ۹۷-۱۰۵
عنوان فارسی پرفورمنس، هنر سلطه‌گریز (خوانش تطبیقی امر دراماتیک و امر پرفورماتیو با رویکرد سیاسی)
چکیده فارسی مقاله پژوهش حاضر به بررسی نسبت میان تئاتر و اجرا (پرفورمنس) با تأکید بر مسئله‌ی سلطه و تعامل در بستر نظریات ژاک رانسیر می‌پردازد. رانسیر با طرح مفهوم زیبایی‌شناسی سیاسی، سلطه را نه‌فقط سازوکاری اقتصادی یا ایدئولوژیک، بلکه برآمده از شیوه‌های توزیع و بازتوزیع «امر محسوس» می‌داند. براین‌اساس، این پژوهش با روشی توصیفی - تحلیلی و رویکردی تطبیقی، دو مقوله‌ی امر دراماتیک و امر پرفورماتیو را به‌عنوان دو فضای متضاد در هنر نمایش مقایسه می‌کند. نتایج نشان می‌دهد تئاترِ مبتنی بر متن و بازنمایی، به‌واسطه‌ی ایجاد تمایز میان بازیگر و تماشاگر، مناسبات سلطه را بازتولید کرده و تماشاگر را به سوژه‌ای منفعل تقلیل می‌دهد. در مقابل، اجرا با گسستن از چارچوب‌های ازپیش‌تعیین‌شده، حضور هم‌زمان و فعال مخاطب را ضروری می‌سازد و او را از نظاره‌گر صرف به کنش‌گری تأثیرگذار ارتقا می‌دهد. بدین‌ترتیب، پرفورمنس نه‌تنها در عرصه‌ی هنر، بلکه به مثابه‌ی سازوکاری اجتماعی - سیاسی امکان بازتعریف روابط قدرت و مقاومت در برابر سلطه را فراهم می‌آورد. یافته‌ها حاکی از آن است که اجرا برخلاف تئاتر، مبتنی بر تعامل زنده، خودانگیختگی و بازتوزیع نقش‌های اجتماعی است. این امر فضایی برابر ایجاد می‌کند که در آن مخاطب و اجراگر هم‌تراز شده و مناسبات سلطه دگرگون می‌شود. بنابراین می‌توان پرفورمنس را نه‌تنها یک فرم هنری، بلکه به‌عنوان یک استراتژی رهایی‌بخش در برابر نظم مستقر قلمداد کرد. این پژوهش با تکیه بر الگوهای نظری و نمونه‌های عینی، چشم‌اندازی جامع از نسبت میان هنر، سیاست و سلطه به‌دست می‌دهد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله زیبایی‌شناسی سیاسی،تئاتر،اجرا،سلطه،امر پرفورماتیو،
عنوان انگلیسی Performance,anti-domination art (Comparative reading of the dramatic and the performative with a political approach)
چکیده انگلیسی مقاله This study examines the relationship between theater and performance, with an emphasis on the issues of domination and interaction, within the framework of Jacques Rancière’s theories. Rancière, through his concept of the "political aesthetics," views domination not merely as an economic or ideological mechanism but as a consequence of the ways in which the "distribution and redistribution of the sensible" take place. Based on this premise, the study employs a descriptive-analytical method and a comparative approach to analyze two opposing categories in the performing arts: the dramatic and the performative. The findings indicate that text-based, representational theater, by reinforcing the distinction between actor and spectator, reproduces power structures and reduces the spectator to a passive subject. In contrast, performance—by breaking away from predetermined frameworks—necessitates the simultaneous and active presence of the audience, elevating them from mere spectators to engaged agents of influence. Thus, performance functions not only as an artistic medium but also as a socio-political mechanism that enables the redefinition of power relations and resistance against domination. The study further reveals that, unlike theater, performance is based on live interaction, spontaneity, and the redistribution of social roles. This fosters an egalitarian space in which the performer and the audience become coequals, thereby transforming power dynamics. Consequently, performance can be seen not just as an artistic form but as a liberatory strategy against established orders. Drawing upon theoretical frameworks and real-world examples, this research provides a comprehensive perspective on the intersection of art, politics, and domination.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله زیبایی‌شناسی سیاسی,تئاتر,اجرا,سلطه,امر پرفورماتیو
نویسندگان مقاله محمد فرهادی |
دانشگاه هنر ایران ، دانشکده سینما تئاتر

حمیدرضا افشار |
عضو هیأت علمی گروه تئاتر، دانشکده ی سینما تئاتر، دانشگاه هنرتهران

نشانی اینترنتی https://dam.journal.art.ac.ir/article_1413_cc8eb4c3abcce6dd909e7edddbd42517.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات