این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های خاک، جلد ۳۹، شماره ۱، صفحات ۵۳-۷۳
عنوان فارسی حد آستانه تحمل شوری و شیب کاهش عملکرد شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) در مراحل مختلف رشد
چکیده فارسی مقاله روند رو به افزایش شوری منابع آب و خاک، شناخت گیاهان دارویی متحمل به شوری برای بهره‌برداری از منابع آب و خاک شور حائز اهمیت ساخته است. این تحقیق، به منظور ارزیابی تحمل به شوری گیاه دارویی شنبلیله و تغییرات حد آستانه تحمل به شوری آن در مراحل مختلف رشد (جوانه‌زنی، سبز شدن، رشد رویشی، رشد زایشی) در قالب چهار آزمایش جداگانه انجام گرفت. در آزمایشگاه تحمل به شوری شنبلیله در مرحله جوانه‌زنی با ده سطح شوری (dS/m 27، 24، 21، 18، 15، 12، 9، 6، 3، شاهد) مورد مطالعه قرار گرفت. در گلخانه تحمل به شوری شنبلیله در مرحله سبز شدن با هفت سطح شوری (dS/m 18، 15، 12، 9، 6، 3، 5/0) و در مراحل رشد رویشی و زایشی نیز با هفت سطح شوری (dS/m 12، 10، 8، 6، 4، 2، 5/0) بررسی شد. آزمایش در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. در این تحقیق، از مدل‌های تجربی (خطی، سیگموئیدی، نمایی و چند جزئی) استفاده شد. نتایج نشان داد که تحمل به شوری شنبلیله در مراحل مختلف رشد متفاوت است بطوری‌که شنبلیله در مرحله جوانه‌زنی بیشترین میزان تحمل را به شوری دارا می‌باشد. در مرحله جوانه‌زنی حد آستانه تحمل به شوری dS/m 32/20 و شیب کاهش جوانه‌زنی 37/10 درصد برای توده اصفهانی بدست آمد؛ لیکن، این تحمل در مراحل بعدی رشد و نمو به تدریج کمتر می‌شود؛ به‌طوری‌ که شنبلیله در مرحله سبزشدن نسبت به جوانه‌زنی تحمل به شوری پایین‌تری از خود نشان داد (حد آستانه dS/m 9/4 با شیب کاهش 25/7 درصد). در مرحله رشد رویشی تحمل به شوری شنبلیله کمتر شده به‌طوری که حد آستانه تحمل به شوری آن در این مرحله dS/m 28/1 همراه با شیب کاهش عملکرد 9/4 درصد بود. شنبلیله در مرحله رسیدگی دانه کمترین تحمل را به شوری نشان داد. در مرحله رسیدگی دانه حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله dS/m 30/1 با شیب کاهش عملکرد 64/8 درصد همراه بود. مطابق مدل‌های غیرخطی مقادیر متناظر شوری که در آن عملکرد به‌اندازه 50 درصد کاهش می‌یابد (EC50) برای توده اصفهانی شنبلیله در مراحل جوانه‌زنی، سبزشدن، رشد رویشی و رسیدگی دانه به‌ترتیب dS/m 81/25، 47/11، 67/11، 51/6 به‌دست آمد. بنابراین، در مناطقی که دسترسی به منابع آب با کیفیت متفاوت وجود دارد می‌توان از آنها برای آبیاری شنبلیله در مراحل اولیه رشد از آب شور و به تدریج در مراحل بعدی رشد از آب‌های با کیفیت بالاتر اسفاده کرد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله مدل‌های تجربی،شاخص تحمل به شوری،عملکرد،آب شور،خاک شور،گیاهان دارویی،
عنوان انگلیسی The threshold of salinity tolerance and the yield reduction slope of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) at different growth stages
چکیده انگلیسی مقاله The increasing trend of salinity in water and soil resources has made it important to identify medicinal plants that are tolerant to salinity for the utilization of saline soil and water resources. This study was conducted in four separate experiments to evaluate the salinity tolerance of the medicinal plant fenugreek and the changes in its threshold of tolerance to salinity at different growth stages (germination, emergence, vegetative growth, reproductive growth). In the laboratory, the salinity tolerance of fenugreek was studied at ten salinity levels (control, 3, 6, 9, 12, 15, 18, 21, 24, 27 dS/m). In the greenhouse, the fenugreek salinity tolerance was studied at seven salinity levels (0.5, 3, 6, 9, 12, 15, 18 dS/m) during the emergance stage and at seven salinity levels (0.5, 2, 4, 6, 8, 10, 12 dS/m) during the vegetative and reproductive growth stages. The experiment was conducted in the form of randomized complete block design with three replications. In this research, some empirical models (linear, sigmoidal, exponential, and multicomponent models) were used. Results showed that the salinity tolerance of fenugreek changed during different growth stages as fenugreek had the highest tolerance to salinity at the germination stage. At germination stage, the threshold of salinity tolerance was 20.32 dS/m and the germination reduction slope was 10.37 percent for the Isfahani variety; however, this tolerance gradually decreases in the later growth stages; so that fenugreek showed lower tolerance to salinity at the emergance stage compared to the germination stage (the salt threshold of 4.9 dS/m with a reduction slope of 25.7 percent). In the vegetative growth stage, the salt tolerance of fenugreek decreased, so that its threshold tolerance to salinity at this stage was 1.28 dS/m with a yield reduction slope of 4.9%. Fenugreek showed the least tolerance to salinity at the seed ripening stage. At the seed ripening stage, the threshold of salinity tolerance of fenugreek was 1.30 dS/m with a yield reduction slope of 64.8%. According to nonlinear models, the corresponding salinity values at which yield is reduced by 50% (EC50) for the Isfahan fenugreek population at the germination, emergence, vegetative growth and seed ripening stages were 25.81 dS/m, 11.47 dS/m, 11.67 dS/m, and 6.51 dS/m, respectively. Therefore, in areas with different sources of water quality, they can be used to irrigate fenugreek with saline water in the early stages of growth and gradually with higher quality water in the later stages of growth.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله مدل‌های تجربی,شاخص تحمل به شوری,عملکرد,آب شور,خاک شور,گیاهان دارویی
نویسندگان مقاله محمد حسین بناکار |
مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

حمزه امیری |
گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

غلامحسن رنجبر |
بخش زراعت و باغبانی، مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

محمد جواد بابایی زارچ |
بخش زراعت و باغبانی، مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

نشانی اینترنتی https://srjournal.areeo.ac.ir/article_134013_dcfdeaa9b70ab80af74d247f17ce1e51.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات