این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی، جلد ۵۹، شماره ۱، صفحات ۱-۳۲
عنوان فارسی تدوین چارچوبی برای ارزیابی مجلات دسترسی آزاد ایرانی بر اساس معیارهای نمایه‌سازی بین‌المللی
چکیده فارسی مقاله هدف: با رشد فزاینده مجلات دسترسی آزاد و ضرورت سنجش کیفیت آنها، نیاز به تدوین چارچوب‌های بومی ارزیابی این مجلات در ایران بیش از پیش احساس می‌شود. هدف این پژوهش، ارائه چارچوبی جامع و بومی برای ارزیابی مجلات دسترسی آزاد ایرانی با تکیه بر معیارهای پذیرفته‌شده در پایگاه‌های بین‌المللی نمایه‌سازی است.
روش پژوهش: این مطالعه از نوع کاربردی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی انجام شده و برای گردآوری داده‌ها از روش دلفی دومرحله‌ای بهره گرفته شده است. در گام اول، پس از تحلیل اسناد و راهنمای نمایه‌سازی 11 پایگاه معتبر بین‌المللی از جمله وب آو ساینس، اسکوپوس، دواج، پاب‌مد، شرپا رومئو، اینداوی، ابسکو، گوگل اسکالر، اولریخ ، پلن اس، رُود، تعداد 103 شاخص اولیه استخراج گردید. این شاخص‌ها برای ارزیابی به 12 تن از خبرگان حوزه علم اطلاعات ارسال شد که 9 نفر به آن پاسخ دادند. پس از تحلیل نتایج، شاخص‌های جدیدی نیز از پیشنهادهای خبرگان افزوده شد و در مجموع 122 شاخص در دور دوم برای همان 9 نفر ارسال گردید. شاخص‌ها به صورت طبقه‌بندی‌شده در قالب شاخص‌های کلی و زیرشاخص‌ها ارائه شد و ارزیابی با طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای و معیارهای آماری (میانگین، انحراف معیار، ضریب تغییرات) انجام گرفت.
یافته‌ها: در مرحله نهایی، 76 شاخص (معادل %62) به عنوان شاخص‌های نهایی ارزیابی تأیید شدند. این شاخص‌ها در 8 مؤلفه اصلی شامل اطلاعات شناسنامه‌ای مجله، کیفیت محتوای علمی، ساختار هیئت تحریریه، سیاست‌های انتشار، فرایند داوری، اصول اخلاقی نشر، دسترسی‌پذیری و ساختار وبگاه طبقه‌بندی شدند. بالاترین وزن و اهمیت به مؤلفه‌های «کیفیت محتوای علمی» و «شفافیت فرایند داوری» تعلق گرفت.
نتیجه‌گیری: چارچوب پیشنهادی این پژوهش، بر پایه اجماع خبرگان و تحلیل اسناد معتبر بین‌المللی طراحی شده و می‌تواند به عنوان ابزار راهبردی برای ارزیابی مجلات دسترسی آزاد ایرانی مورد استفاده قرار گیرد. به‌کارگیری این چارچوب می‌تواند به بهبود استانداردهای علمی، افزایش اعتبار بین‌المللی و ارتقای نمایه‌پذیری مجلات ایرانی کمک کند.
کاربرد پژوهش: نتایج این تحقیق می‌تواند مورد استفاده سردبیران، ناشران، سیاست‌گذاران علمی و نهادهای ارزیاب قرار گیرد تا با تمرکز بر شاخص‌های کلیدی، روند داوری، تولید محتوا و ساختار نشر در مجلات دسترسی آزاد را بهبود بخشند و بستر ورود آنها به پایگاه‌های بین‌المللی را تسهیل کنند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله دسترسی آزاد،نشریات علمی،ارزیابی نشریات،پابگاههای نمایه سازی،شاخصهای ارزیابی،
عنوان انگلیسی Developing a Framework for Evaluating Iranian Open Access Journals Using International Indexing Criteria
چکیده انگلیسی مقاله Objective: With the rapid growth of Open Access (OA) journals and the increasing demand for assessing their quality, the need to develop localized evaluation frameworks has become more pronounced in Iran. This study aims to propose a comprehensive, context-specific framework for evaluating Iranian OA journals, based on internationally recognized indexing criteria.
Method: This applied, descriptive-analytical study employed a two-round Delphi method. Initially, 103 evaluation indicators were extracted through document analysis of selection and indexing criteria from 11 reputable international databases, including Web of Science, Scopus, PubMed, DOAJ, ProQuest, CAB Abstracts, EBSCO, Ulrich’s, and ROAD. These indicators were submitted to 12 experts in the field of Library and Information Science, of whom 9 responded. Based on their feedback, 19 new indicators were added, resulting in a total of 122 indicators presented in the second round of the Delphi process. Experts rated each indicator using a 5-point Likert scale, and statistical measures—including mean, standard deviation, and coefficient of variation—were used to finalize the results.
Results: In the final analysis, 76 indicators (62%) were approved. These indicators were categorized into eight major components: journal identification information, quality of scientific content, editorial board structure, publishing policies, peer review process, publishication ethics, accessibility, and website structure. Among these, “quality of scientific content” and “transparency of the peer review process” were identified as the most influential components.
Conclusions: The proposed framework, developed based on expert consensus and international indexing standards, provides a strategic tool for evaluating Iranian Open Access (OA) journals. Its implementation can contribute to raising scientific standards, improving international visibility, and increasing the indexing potential of Iranian scholarly publications. This framework may serve as a practical guideline for editors, publishers, policymakers, and evaluators seeking to enhance editorial practices, scientific content, and the overall quality of OA journals, thereby facilitating their inclusion in reputable international databases.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله دسترسی آزاد,نشریات علمی,ارزیابی نشریات,پابگاههای نمایه سازی,شاخصهای ارزیابی
نویسندگان مقاله حمیده معماری هنجی |
کارشناس مسئول مرکز ملی شاپا

ثریا ضیایی |
گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

سعید غفاری |
گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام ‌نور، تهران، ایران.

افشین موسوی چلک |
گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://jlib.ut.ac.ir/article_103152_f7e14d6822eec28756aac76b4d1695a2.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات