این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
نثر پژوهی ادب فارسی، جلد ۲۸، شماره ۵۷، صفحات ۱-۲۴
عنوان فارسی بررسی تأثیرپذیریِ دو تحریرِ حمزه‌نامه از متون حماسیِ پهلوانی
چکیده فارسی مقاله زمینه: یکی از شناخته‌شده‌ترین رُمانس‌های عاشقانه ـ پهلوانیِ ادب فارسی، قصه امیرحمزه صاحبقران است که به ماجرای عشق‌ورزی حمزه به مهرنگار، دختر انوشیروان، و ماجراجویی‌های او در این راه می‌پردازد. از حمزه‌نامه، تحریرهایی گوناگون به زبان فارسی در دست است که قدیمی‌ترینِ آن‌ها احتمالاً مربوط به پیش از دوران صفوی است و یکی از متأخّرترین تحریرهای آن نیز به سال 1239 هجری قمری بازمی‌گردد که توسط مشهدی‌باقر بازاری به رشته تحریر درآمده است. نکته مهم و قابلِ ذکر درباره تحریرهای گوناگون و متنوعِ حمزه‌نامه‌ها، تأثیرپذیری گسترده‌شان از متون حماسیِ پهلوانی است؛ به‌گونه‌ای که به باور نگارنده، از میانِ قصه‌های عامیانه بلند فارسی، حمزه‌نامه به عنوان یکی از شاخص‌ترین آثار از حیثِ الگوبرداری از حماسه‌های پهلوانی به شمار می‌آید. این مقاله که به روش توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از متون منظوم و منثور پهلوانی صورت می‌گیرد، سعی بر آن دارد تا تأثیرپذیری دو تحریرِ قدیم و جدید حمزه‌نامه از متون پهلوانی را از منظر ساختار زبانی (با تأکید بر گزاره‌های قالبی)، الگوبرداری‌های داستانی، بن‌مایه‌های داستانی، عناصر ویژه متون پهلوانی، و به‌کارگیری نام‌های شاهنامه‌ای، مورد بررسی قرار دهد. نتیجه‌ای که این پژوهش به دست می‌دهد این است که فاصله زمانی بین دو تحریر قدیم و جدید حمزه‌نامه، هیچ تأثیری در کاهشِ به‌کارگیری عناصر متون پهلوانی در این قصه نداشته است و شائبه این‌که این اثرپذیری، صرفاً مربوط به تحریری خاص یا دوره‌ای خاص می‌شده است را می‌زداید.
روش: روش تحقیق در این مقاله، تحلیلی- توصیفی و بر اساس مطالعات کتابخانهای است.
یافته‌ها: حمزه‌نامه یکی از قصه‌های بلند عامیانه فارسی است که به‌گستردگی، زیرِ تأثیرِ ادب پهلوانی ـ شامل متون منظوم پهلوانی و طومارهای نقالی ـ بوده است. با توجه به این‌که از این قصه تحریرهای متعددی در دست است، نگارنده، کهن‌ترین و نیز یکی از متأخرترین تحریرهای این اثر را برگزیده تا با بررسی این دو تحریر، که فاصله زمانی نسبتاً زیادی از یکدیگر دارند، این شائبه که این اثرپذیریِ حمزه‌نامه از متون پهلوانی، مربوط به دوره یا تحریری خاص می‌شده است را بزداید. البته این مسأله را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که تحریر کهنِ حمزه‌نامه، بیشتر زیرِ تأثیرِ شاهنامه و متون اصیل پهلوانی بوده است و عناصر معدودی از داستان‌ها، بن‌مایه‌ها و ساختارهای روایت‌های نقالی در آن نمود پیدا کرده است؛ درحالی‌که بالعکس، تحریر جدید حمزه‌نامه، بیشتر، از روایت‌ها، عناصر و شیوه نگارشِ طومارهای نقالی بهره جسته است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله حمزه‌نامه،متون پهلوانی،بن‌مایه‌های حماسی،نام‌های شاهنامه‌ای،
عنوان انگلیسی Examining the effectiveness of two writings of Hamzeh-nameh from heroic epic texts
چکیده انگلیسی مقاله Purpose: “One of the most well-known romantic romances in Persian literature is the story of Amir Hamzeh Sahebqeran, . There are various manuscripts of Hamze-nameh in Persian, the oldest of which probably dates back to before the Safavid period, and one of the latest manuscripts dates back to 1239 AH, which was written by Mashhadi Baqer Bazari. The important point about the various writings of Hamzeh-namehs is their extensive influence from heroic epic texts. This article tries to analyze the influence of the two old and new versions of Hamzeh-nameh of heroic texts from the view of language structure (with emphasis on formal propositions), story patterns , elements, the characteristic elements of heroic texts, and the use of Shahnameh names.
Method and Research: The research method in this article is analytical-descriptive.
Findings and Conclusions: . because there are numerous versions of Hamza-nameh, the author has chosen the oldest and one of the latest manuscripts of this work in order to examine these two manuscripts, which are relatively far apart in time, To dispel the doubt that this influence of the Hamzahnamah on heroic texts was related to a specific period or writing style. Of course, it cannot be ignored that the old manuscript of Hamzeh-nameh was mostly influenced by Shahnameh and original heroic texts, and a few elements of stories, motifs, and structures of Naqali have appeared in it; While, on the contrary, the new edition of Hamzeh-nameh has mostly benefited from the narratives, elements, and writing style of the Naqali scrolls.
Conclusions: Since we examined the two old and new editions of Hamzeh-nameh as a single whole, it was found that they were influenced by heroic literature texts in five ways: 1- Modeling from stories; 2- The presence of characteristic elements of heroic texts; 3- Imitation of motifs; 4- Invoking names from the Shahnameh; 5- Influenced by the stereotyped statements of the Naqali scrolls.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله حمزه‌نامه,متون پهلوانی,بن‌مایه‌های حماسی,نام‌های شاهنامه‌ای
نویسندگان مقاله بهزاد اتونی |
نویسنده مسئول، دانشیار، بخش زبان‌شناسی و ادبیات فارسی، دانشگاه آیت‌الله بروجردی. بروجرد، ایران.

بهروز اتونی |
استادیار، بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم، قم، ایران.

نشانی اینترنتی https://jll.uk.ac.ir/article_4990_529db264090f62c612e2723d314ef551.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات