این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
آموزش عالی ایران، جلد ۱۷، شماره ۱، صفحات ۱۰۰-۱۲۲
عنوان فارسی مؤلفه‌های کلیدی برنامه‌ریزی راهبردی آموزش عالی: مرور تجارب جهانی
چکیده فارسی مقاله هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی پیشینه مطالعاتی مرتبط با برنامه­ریزی راهبردی در نظام‌های آموزش عالی در سطح جهانی انجام شده است. این مطالعه به دنبال شناسایی و استخراج مؤلفه‌های اساسی و تأثیرگذار در فرآیند برنامه­ریزی راهبردی در آموزش عالی است تا با تحلیل و طبقه­بندی آن‌ها، نقش این عناصر را در موفقیت برنامه­ریزی­های آموزش عالی برجسته سازد.
روش‌شناسی: این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوای کیفی انجام شد. جامعه پژوهش شامل ۴۵ مطالعه بین‌المللی منتخب در حوزه برنامه‌ریزی راهبردی آموزش عالی در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ از طریق جستجوی نظام‌مند در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر صورت گرفت. روایی پژوهش از طریق معیارهای انتخاب شفاف و غربالگری چندمرحله‌ای منابع و پایایی نیز با بهره‌گیری از کدگذاری ساختاریافته و دسته‌بندی مفهومی تأمین گردید.
یافته‌ها: پس از بررسی دقیق مطالعات منتخب، در نهایت ۲۱ الگوی برنامه‌ریزی راهبردی آموزش عالی استخراج گردید. زیر مؤلفه‌های الگوها بر اساس ارتباط معنایی کدهای باز، در ۲۷ دسته طبقه‌بندی شدند. مؤلفه‌های اصلی استخراج‌شده نیز شامل: «آماده‌سازی‌های مقدماتی»؛ »طراحی چارچوب تشکیل گروه»؛ «گردآوری و تدوین شناسنامه مؤسسه»؛ «رتبه‌بندی، استانداردسازی و طراحی شاخص‌ها (KPI)»؛ «پایش نظام‌مند محیط‌؛ تحلیل تعاملات متقابل»؛ «تحلیل ارتباطات میان شاخص‌ها»؛ «جلسات طوفان فکری»؛ «نقشه راه چشم‌انداز»؛ «بیانیه مأموریت»؛ «توسعه و یکپارچه‌سازی ارزش‌ها»؛ «طراحی چارچوب تعیین اهداف راهبردی»؛ «تدوین و طبقه‌بندی راهبردها»؛ «تحلیل هم‌زمان استراتژی‌ها و اهداف»؛ «تعیین وظایف و مسئولیت‌ها»؛ «تدوین سند»؛ «معرفی فرآیند و اجرا»؛ «تصویب نهایی و ابلاغ سند»؛ «پشتیبانی و توانمندسازی»؛ «انتشار سند برنامه با رویکرد شفافیت»؛ «طراحی سازوکارهای نظارت و اصلاح بر پایه بازخوردها»؛ «پایش مداوم و انعطاف‌پذیر تغییرات و به‌روزرسانی»؛ «طراحی نقشه جامع ذی‌نفعان»؛ «طراحی چارچوب ساختاری» و «بهره‌گیری از ابزارها و فناوری‌های پیشرفته» هست.
نتیجه­گیری: نتایج پژوهش نشان داد برنامه‌ریزی راهبردی آموزش عالی فرایندی چندبُعدی و نظام‌مند است که با تکیه بر مؤلفه‌های متنوع ساختاری، انسانی، فناورانه و تحلیلی، می‌تواند نقش مهمی در ارتقای کارایی دانشگاه‌ها ایفا کند. این یافته‌ها امکان بهره‌برداری بومی‌سازی شده از تجارب بین‌المللی را برای سیاست‌گذاران و مدیران ایرانی فراهم می‌سازد. پژوهش حاضر گامی کاربردی در جهت تدوین چارچوب‌های ملی راهبردی آموزش عالی است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله الگو، برنامه‌ریزی راهبردی، آموزش عالی
عنوان انگلیسی Key Components of Strategic Planning in Higher Education: A Review of Global Experiences
چکیده انگلیسی مقاله Objective: The present study aims to review the body of international literature related to strategic planning in higher education systems worldwide. The research seeks to identify and extract the key and influential components involved in the strategic planning process in higher education, in order to analyze and classify them and to highlight their role in the success of institutional planning initiatives.
Method: This study employed a qualitative approach and content analysis method. The sample included 45 international studies on planning in higher education, published between 2010 and 2024, identified through a systematic search of reputable databases. The validity of the research was ensured through transparent selection criteria and multi-stage screening of resources, and reliability was ensured by using structured coding and conceptual categorization.
Results: Following a thorough analysis of the selected studies, 21 strategic planning models in higher education were identified. Their subcomponents were categorized into 27 groups based on semantic relationships among open codes. Key components extracted include: preliminary preparations; planning team framework design; institutional profiling; ranking, standardization and KPI development; systematic environmental scanning and interaction analysis; inter-indicator analysis; brainstorming sessions; vision roadmap; mission statement formulation; value development and integration; strategic goal-setting framework; strategy formulation and categorization; alignment of strategies and goals; role assignment; document drafting; implementation planning; final approval and dissemination; capacity building; transparent publication of the plan; feedback-based oversight and revision mechanisms; ongoing adaptive monitoring; stakeholder mapping; structural framework design; and use of advanced tools and technologies.
Conclusion: The findings demonstrate that strategic planning in higher education is a multidimensional, systematic process that through diverse structural, human, technological, and analytical elements significantly enhances institutional effectiveness. These insights enable the localized adaptation of global best practices and represent a practical step toward developing national strategic frameworks for higher education in Iran.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Model, Strategic Planning, Higher Education.
نویسندگان مقاله حمید خسروی | hamid khosravi
Ph.D. Candidate in Higher Education Development Planning, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی توسعه آموزش عالی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. ایران.

جمیله علم الهدی | Jamileh Sadat at Alamolhoda
Professor, Department of Educational Sciences, and Head of the Research Institute for Fundamental Studies of Science and Technology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
استاد گروه علوم تربیتی و رئیس پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

محمود ابوالقاسمی | Mahmoud Abolghasemi
Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
استاد گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. ایران

مرتضی رضایی زاده | Morteza Rezaeizadeh
Associate Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران. ایران.

نشانی اینترنتی http://ihej.ir/browse.php?a_code=A-10-1879-2&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات