این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
ادیان و عرفان، جلد ۵۸، شماره ۱، صفحات ۸۱-۱۰۰
عنوان فارسی حضرت خدیجه (س) در آینه تاریخ، روایت و حافظه جمعی‌ بازخوانی تحلیلی در منابع سده‌های نخست اسلامی
چکیده فارسی مقاله با وجود جایگاه بی‌بدیل حضرت خدیجه (س) در آغاز رسالت پیامبر اکرم (ص)، بازنمایی شخصیت او در حافظه تاریخی مسلمانان همواره تحت تأثیر روایت‌های مذهبی و زمینه‌های گفتمانی گوناگون قرار گرفته‌است. مسئله اصلی پژوهش حاضر، واکاوی چگونگی شکل‌گیری تصویر حضرت خدیجه (س) در حافظه جمعی مسلمانان و بررسی تأثیر جریان‌های مذهبی، فرهنگی و تاریخی بر این بازنمایی است. پرسش محوری آن است که چگونه سنت‌های روایی شیعه و اهل سنت به بازآفرینی متفاوتی از شخصیت حضرت خدیجه (س) دست زده‌اند و این تفاوت‌ها چه نسبتی با حافظه جمعی مسلمانان دارد. مدعای مقاله آن است که بازنمایی حضرت خدیجه (س) فراتر از گزارش‌های تاریخی بوده و بازتابی از تحولات گفتمانی، سیاسی و آیینی دوره‌های مختلف اسلامی محسوب می‌شود. این پژوهش با رویکرد تحلیلی ـ انتقادی و بر پایه منابع سده‌های نخست هجری، ضمن بهره‌گیری از نظریه حافظه جمعی موریس هالبواکس، به مقایسه تطبیقی حافظه شیعی و سنی پرداخته‌است. یافته‌ها نشان می‌دهد که در حافظه اهل سنت، خدیجه (س) به‌عنوان زنی وفادار، حامی و انسانی نزدیک به پیامبر اکرم (ص) معرفی شده، حال آنکه در حافظه شیعی، او سیمایی قدسی و محوری در استمرار امامت یافته‌است. علاوه بر این، نگاه مستشرقان نیز در برخی موارد همسو با حافظه مسلمانان، تصویری مثبت و عقلانی از وی ارائه کرده‌اند. این نتایج امکان گسترش مطالعات تطبیقی درباره جایگاه زنان در تاریخ اسلام را فراهم می‌سازد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تحلیل گفتمان تاریخی،حافظه جمعی،خدیجه بنت خویلد،بازنمایی تطبیقی،
عنوان انگلیسی Lady Khadijah (pbuh) in the Mirror of History, Narrative, and Collective Memory An Analytical Re-reading of Early Islamic Sources
چکیده انگلیسی مقاله Despite the unparalleled role of Lady Khadijah (pbuh) at the outset of the Prophet Muhammad's (pbuh) mission, her character has consistently been represented in the historical memory of Muslims through religious narratives and diverse discursive contexts. The central concern of this study is to explore how the image of Lady Khadijah (pbuh) has been constructed within the collective memory of Muslims and to examine the influence of religious, cultural, and political dynamics on this process. The article argues that her representation extends beyond mere historical accounts and instead reflects discursive, ritual, and socio-political developments across different periods of Islamic history. Employing an analytical-critical method and grounded in early Islamic sources, the study adopts Maurice Halbwachs' theory of collective memory as its theoretical framework. Findings demonstrate that within Sunni memory, Khadijah (pbuh) is portrayed as a loyal and supportive figure. In contrast, in Shiʿi memory, she is elevated to a sacred and central role in the continuity of the Imamate. Moreover, Orientalist scholarship has, in some cases, converged with Muslim religious memory by presenting a rational and positive image of her, thereby opening the door for comparative and inter-sectarian studies on the role of women in early Islam
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله تحلیل گفتمان تاریخی,حافظه جمعی,خدیجه بنت خویلد,بازنمایی تطبیقی
نویسندگان مقاله رمضان رضایی |
دانشیار، گروه تاریخ، تمدن و انقلاب اسلامی، دانشکدۀ معارف و اندیشۀ اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

هانیه رسولی |
حضرت خدیجه (س) در آینه تاریخ، روایت و حافظه جمعی‏ بازخوانی تحلیلی در منابع سده‌های نخست اسلامی

نشانی اینترنتی https://jrm.ut.ac.ir/article_103770_15c8261c15bc7c659941bd8a0a08cbb1.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات