این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
علوم قرآن و حدیث، جلد ۵۷، شماره ۱، صفحات ۷۱-۱۰۴
عنوان فارسی تحول انگارۀ سَحَر در فرهنگ اسلامی و ضرورت بازفهم آیات و روایات مرتبط با آن
چکیده فارسی مقاله قول مشهور در میان مسلمانان این است که سحر به بازۀ پایانی شب گفته می‌شود؛ بازه‌ای که با طلوع فجر صادق پایان می‌پذیرد. همۀ کاربردهای تعبیر در آیات و روایات نیز براساس همین درک از مفهوم سحر تفسیر شده‌اند. ازسوی‌دیگر، مطالعات معاصر نشان می‌دهد که این تعبیر در نمونه‌هایی از کاربردهای سدۀ نخست هجری،‌ بر طلوع صبح و بعد از آن و نه زمانی پیش‌تر دلالت داشته است. براساس این مطالعات، سحر احتمالاً در فرهنگ عربی سدۀ نخست هجری به‌معنای صبح بوده و از دوره‌ای نامعلوم و بر اثر تحولی تدریجی، بر پایان شب اطلاق شده است. این مطالعات بر مرور نمونه‌هایی محدود از آیات و روایات و گزارش‌های تاریخی بنا شده و به‌ویژه، نمونه‌های ناهمسو با این فرضیه را نادیده گرفته‌اند. ازاین‌رو، سنجش فرضیۀ یادشده بنابر استقصای شواهد و نمونه‌ها و تفسیر و تحلیل محتوای همۀ آن‌ها ضروری است. هدف جستار حاضر آن است که احتمال وقوع چنین تحولی در معنای سحر و زمان و علل و اسباب احتمالی وقوع آن بازشناخته شود. فرضیۀ مطالعۀ کنونی آن است که معنای سحر به‌تدریج از نیمه‌های سدۀ نخست هجری دچار تحول شده و در نتیجۀ این تحول، تعبیر سحر که پیش‌تر بر بازۀ آغازین صبح (یعنی از طلوع فجر کاذب تا طلوع خورشید) دلالت می‌کرده، بر بخش پایانی شب (یعنی از اواخر شب تا طلوع فجر صادق) دلالت یافته است و احتمالاً اصلی‌ترین علت این تحول نیز رواج تدریجی آداب روزه‌داری اسلامی و استلزامات آن بوده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله سحر،استغفار،تاریخ‌انگاره‌ها،اَعلَی‌السَّحَر،
عنوان انگلیسی The Evolution of the Notion of Saḥar in Islamic Culture and the Need for Re-examining Relevant Verses and Narrations
چکیده انگلیسی مقاله The conventional understanding among Muslims is that saḥar refers to the final portion of the night, ending with true dawn (fajr ṣādiq). Consequently, interpretations of related Qur’anic verses and narrations are based on this meaning. However, recent studies suggest that in some early Islamic usages—especially from the first century AH— saḥar may have denoted sunrise and the period thereafter, not before that. Based on these studies, it is likely that the term saḥar in the Arabic culture of the first Islamic century originally denoted ‘dawn,’ and, through an unknown process of gradual transformation, came to refer to the end of the night. However, these claims are based on limited evidence and often ignore contradictory examples. This article aims to re-evaluate the hypothesis by examining a comprehensive range of verses, narrations, and historical accounts, to determine whether such a semantic shift occurred and what factors might have contributed to it. The hypothesis of this paper is that the meaning of saḥar gradually underwent a semantic shift from the mid-first Islamic century onward. As a result of this change, the term saḥar, which previously referred to the early morning (i.e., from the false dawn to sunrise), came to denote the final part of the night (i.e., from the late night until the true dawn). The most probable primary cause of this shift was the gradual spread of Islamic fasting practices and their associated requirements.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله سحر,استغفار,تاریخ‌انگاره‌ها,اَعلَی‌السَّحَر
نویسندگان مقاله حامد خانی ( فرهنگ مهروش) |
دانشیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکدۀ تمدن و مطالعات جهان، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران.

نشانی اینترنتی https://jquran.um.ac.ir/article_46938_af68396c75d536ac8077ad511a2215f8.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات