این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
فیزیک زمین و فضا، جلد ۵۱، شماره ۲، صفحات ۴۷۷-۴۹۸
عنوان فارسی تحلیل بی‌هنجاری‌‌های ماهانه بارش و دمای ایران و الگوهای فشاری همراه‌شده با آن در پاییز و زمستان ۱۴۰۳
چکیده فارسی مقاله تحلیل داده‌های ماهانه دمای هوا و بارش 179 ایستگاه همدیدی و داده‌های بازتحلیل، بیانگر خشکسالی بی‌سابقه ایران در پاییز و زمستان 1403 است. بارش پنج ماهه(اکتبر 2024 تا فوریه 2025) نسبت به دوره اقلیمی 1991-2020 با کاهش 2/37 درصدی (7/75 میلی‌متر) و دمای آن با افزایش °C8/1 همراه بود. روند بلندمدت 60 ساله نیز روند کاهشی بارش (mm/yr103/0-) و افزایشی دما (/yr °032/0+) را نشان می‌دهد. در ماه‌های اکتبر، نوامبر، دسامبر، ژانویه و فوریه به‌ترتیب حدود 70، 81، 95، 94 و 71 درصد ایستگاه‌ها، درصد تغییرات بارش منفی را گزارش کرده‌اند، که نشانه‌ای از خشکسالی شدید و فراگیر است. ژانویه 2025 سومین ژانویه خشک در 74 سال اخیر بود، در حالی که نوامبر 2024 با بی‌هنجاری‌ دمایی °C05/2+ پس از سال‌های 2023 و 1998 سومین نوامبر گرم این دوره بوده است. طی دوره مورد مطالعه، گسترش سامانه‌های پرفشار از دو محور، فلات تبت به‌سمت ایران و اروپا به‌سمت مدیترانه، همراه‌با تقویت پرارتفاع‌ جنب حاره، افزایش بادهای غربی ترازهای زبرین وردسپهر، بی‌هنجاری‌‌های مثبت قوی فشار سطح دریا و ارتفاع تراز 500‌ هکتوپاسکال بر روی اروپا و دریای مدیترانه قابل‌قابل‌ملاحظه بوده است. چرخش ساعتگرد محور جت اطلس شمالی نسبت به شرایط اقلیمی آن، افزایش بادهای غربی شدید در عرض‌های جغرافیایی جنب حاره و ارتقای همرفت در اقیانوس هند از مهم‌ترین ویژگی‌های الگوهای بزرگ مقیاس غالب بوده است که مجموع این عوامل، شرایطی جوی را ایجاد کرد که مانع فعالیت و عمیق شدن ناوه‌های ارتفاعی به عرض‌های جنوبی‌تر، به‌ویژه بر روی دریای مدیترانه طی این مدت شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کاهش بارش تجمعی،بی‌هنجاری‌‌های دمایی،دینامیک جت،ناوه مدیترانه،ایران،
عنوان انگلیسی Analysis of Monthly Precipitation and Temperature Anomalies in Iran and Their Association with Atmospheric Circulations during Autumn and Winter 2024-2025
چکیده انگلیسی مقاله Iran, situated within arid and semi-arid regions due to its geographical and general atmospheric circulation characteristics, has experienced intensified climatic extremes over recent decades. Extreme temperature variability and erratic precipitation patterns define these zones, but the past two decades have witnessed unprecedented drought frequency, severity, and their spatial extents. The autumn and first half of winter 2024–2025 stood out as exceptionally dry and warm, as revealed in this study.
Utilizing monthly data from 179 synoptic stations spanning 1951 to February 2025, alongside NCEP/NCAR reanalysis datasets (including sea-level pressure, geopotential heights at 850 mb, 700 mb, 500 mb, and 200 mb, and 200 mb wind components), this research calculated annual climatic indices for precipitation and temperature. Five-month averages (October–February) were analyzed to assess trends across two periods: 1951–2024 and 1991–2024. To evaluate the anomalous conditions of 2024–2025, monthly temperature and precipitation data were chronologically ranked within these sequences, and a spatiotemporal variation was derived by comparing station-level deviations against long-term averages.
Composite maps of monthly sea-level pressure and geopotential height, stratified into three layers (1991–2020 climatic averages, Study period (October 2024-February 2025), and anomalies), were analyzed alongside the 200 hPa jet stream dynamics. This approach identified spatial shifts in high/low-pressure systems and alterations in jet steam patterns, elucidating how atmospheric dynamics influenced nationwide precipitation and temperature distributions.
The analysis revealed pronounced climatic shifts during autumn and winter 2024–2025. Precipitation Changes (PC) ranged spatially from -91.27% to +40.37%, with 90% of stations reporting negative deviations. Monthly negative PC exceeding -50% thresholds are affected 70% (October), 81% (November), 95% (December), 94% (January), and 71% (February) of stations. Concurrently, 79% of stations recorded temperature increases, peaking at +2.05°C in November 2024. The five-month average temperature exceeded climatic norms by +1.8°C, with January 2025 and November 2024 exhibiting maximum warming, while February 2025 showed relative cooling.
These anomalies are correlated with Northern Hemisphere atmospheric shifts. The Icelandic Low (strengthened except in November [+13 mb]) and Aleutian Low (intensified in December/February [-13 mb over the North Pacific] but weakened in October/January [+13 mb over the eastern Pacific and western U.S.]) interacted with Siberian, Azores, and Canadian Highs under meridional anomaly regimes. Persistent geopotential ridges extended from Northwest Africa to Western Europe and Greenland, accompanied by positive anomalies over Europe and North America. This pattern is intensified in January 2025, the third-driest month in 74 years, with amplified ridges over the eastern North Pacific, eastern Atlantic jet stream, and Indian subcontinent. The November 2024 subtropical ridge expansion from the Bab-el-Mandeb Strait to Northern Iran (+500 hPa anomalies) resulted in the second-hottest month on record.
The clockwise rotation of the North Atlantic Jet Stream axis (shifted from SW-NW to W-E) induced severe contour gradients south of the Icelandic Low, and enhanced westerlies over the southwestern North Atlantic and 20ºN–35ºN latitudes, and suppressed Mediterranean transient eddies, collectively reducing precipitation over Iran. The convergence of long-term trends (declining precipitation and persistent warming) with anomalous atmospheric patterns has exacerbated aridity and temperature extremes across the Middle East, underscoring the compound impacts of climate change and atmospheric variability on regional hydroclimatic regimes.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله کاهش بارش تجمعی,بی‌هنجاری‌‌های دمایی,دینامیک جت,ناوه مدیترانه,ایران
نویسندگان مقاله عباس رنجبر سعادت‌آبادی |
پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://jesphys.ut.ac.ir/article_102931_ac33627f762a11b1a3b78bd427ec7c67.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات