این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
مدیریت صنعتی، جلد ۱۶، شماره ۲، صفحات ۳۰۳-۳۳۳
عنوان فارسی مدیریت ریسک در پروژه‌های ساخت پایدار: مرور ادبیات نظام‌مند و تحلیل کتاب‌سنجی
چکیده فارسی مقاله هدف: در سال‌های اخیر با تسری مفهوم توسعه پایدار در چرخه حیات پروژه‌های ساخت و ماهیت پویا و حادثه‌آفرین این پروژه‌ها، مسئله مدیریت ریسک پایدار، بیش از پیش در کانون توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با این حال، فقدان مرور نظام‌مند و تحلیل کتاب‌سنجی مجموعه پژوهش‌های انتشاریافته، چشم‌انداز آتی و روند تکامل این حوزه مطالعاتی را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. مطالعه حاضر با هدف ارزیابی و ترسیم بدنه ادبیات برای شناسایی شکاف‌های بالقوه پژوهشی و برجسته کردن مرزهای دانش در حوزه مطالعاتی مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت پایدار نگاشته شده است.
روش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است و از نظر روش اجرا، مرور نظام‌مند تلقی می‌شود. در این پژوهش برای تحلیل توصیفی و محتوایی مقاله‌ها، مرور نظام‌مند ادبیات مطابق با دستورالعمل پریزما انجام گرفته است. در این راستا، ضمن بازیابی و غربالگری 1630 مقاله انتشاریافته در دو پایگاه علمی اسکوپوس و وب‌آوساینس، طی سال‌های 2015 تا 2023، به تحلیل 113 مقاله واجد شرایط پرداخته شد. در تکمیل مرور ادبیات نظام‌مند و برای ارزیابی جامع‌نگرتر حوزه مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت پایدار، از تحلیل کتاب‌سنجی و فنون مصورسازی، اعم از تحلیل شبکه‌های هم‌تألیفی پژوهشگران و هم‌رخدادی واژگان کلیدی، در نرم‌افزار وس‌ویور بهره برده شد.
یافته‌ها: با تحلیل توصیفیِ مقاله‌های بازیابی شده بر مبنای سال انتشار و فراوانی آن‌ها در مجله‌های گوناگون، مشخص شد که در سال‌های اخیر، استقبال پژوهشگران به حوزه مطالعاتی مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت، از منظر توسعه پایدار، رو به افزایش بود. با تحلیل محتوایی مقاله‌ها ملاحظه شد که پژوهشگران در حوزه کلی مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت پایدار، بر پنج مضمون پژوهشی تمرکز داشتند که عبارت‌اند از: 1. ریسک‌های کلی پایداری؛ 2. ریسک‌های تدارکات پایدار؛ 3. ریسک‌های زنجیره تأمین؛ 4. ریسک‌های پذیرش فناوری؛ 5. ریسک‌های منابع انسانی. با تعمیق و تدقیق در پژوهش‌ها ملاحظه شد که پرتکرارترین ریسک‌ها در پروژه‌های ساخت پایدار، در هشت بُعد اصلی قرار داشتند: 1. مالی و اقتصادی؛ 2. اجتماعی؛ 3. اجرایی، مدیریتی و سازمانی؛ 4. دانشی و مهارتی؛ 5. دولتی و قانونی؛ 6. ذی نفعان/کارفرما؛ 7. زیست‌محیطی؛ 8. فناوری، تجهیزات و منابع. از منظر روش پژوهش ملاحظه شد که سهم پژوهش‌های تجربی و کاربردی در مدیریت ریسک پروژه‌های ساخت پایدار، کمتر از پژوهش‌های توصیفی و مروری بود که این امر، بر وجود فرصت‌های مطالعاتی فراوان برای انجام پژوهش‌های کاربردی با طرح مسائل و اعمال فرض‌های مختلف، تأکید می‌کند. از نظر استراتژی، سهم چشمگیری از مقاله‌ها، روش پیمایشی و تعداد کمتری از مقاله‌ها روش مطالعه موردی را در دستور کار خود قرار داده بودند. نظر به آنکه دقت و تعمیم‌پذیری نتایج پژوهش، در روش پیمایشی بیش از مطالعه موردی است، گرایش پژوهشگران به استراتژی پیمایشی بیشتر بود. همچنین پژوهشگران در ارزیابی ریسک‌های پروژه‌های ساخت پایدار، اغلب از روش‌های تحلیل آماری بهره برده بودند. با تحلیل کتاب‌سنجی و تدقیق در تحلیل‌های هم‌رخدادی واژگان کلیدی، ملاحظه شد که گرایش آتی پژوهشگران در محوریت قراردادن مفاهیم، رویکردها و زمینه‌هایی همچون اقتصاد چرخشی، بازیافت، ارزیابی ریسک، تحلیل عاملی، رهبری در انرژی و محیط زیست کشورهای در حال توسعه و پیمایش پرسش‌نامه‌ای، در حوزه مدیریت ریسک پرژوه‌های ساخت پایدار بود.
نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های این پژوهش، پیش‌بینی می‌شود که جهت‌گیری مقاله‌های آتی از نظر محتوایی و روش‌شناسی، به‌سمت تکمیل پازل نظام مدیریت ریسک پایداری (شناسایی، ارزیابی، کنترل و واکنش به ریسک) در پروژه‌های ساخت‌وساز پایدار، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، در قالب مطالعات تجربی و کاربردی با روش آمیخته و کاربست رویکرد ترکیبی در فضای‌عدم قطعیت باشد. مطالعات مختلفی به بررسی موانع و مخاطرات پروژه‌های ساخت از وجوه مختلف پایداری مانند اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی پرداخته‌اند. اما سهم بُعد اقتصادی بیش از ابعاد اجتماعی و زیست‌محیطی بود که این نقصان، ارزیابی جامع‌نگری از ریسک پروژه‌های پایدار به ارمغان نمی‌آورد. هرچند انجام چنین مطالعات برای تخصیص کارآمد منابع ضروری هستند. سهم دانش‌افزایی این مقاله در واکاوی وضعیت کتاب‌سنجی حوزه مطالعاتی مدیریت ریسک در پروژه‌های ساخت پایدار، به‌منظور تعیین جهت‌گیری پژوهش‌های آتی نیز به سهم خود منحصربه‌فرد بود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله تحلیل کتاب‌سنجی،توسعه پایدار،صنعت ساخت،مدیریت ریسک پروژه،مرور ادبیات نظام‌مند،
عنوان انگلیسی Risk Management in Sustainable Construction Projects: A Systematic Review and Bibliometric Analysis
چکیده انگلیسی مقاله Objective
In recent years, with the expansion of the concept of sustainable development in the life cycle of construction projects and the dynamic and eventful nature of these projects, the issue of sustainable risk management has garnered increasing attention from researchers. However, the lack of systematic reviews and bibliometric analyses of published research in this field has obscured the future perspectives and evolution of this area of study. This study aims to evaluate and synthesize the existing body of literature to identify potential research gaps and delineate the boundaries of knowledge in the risk management of sustainable construction projects (SCPs).
 
Methods
This study is descriptive-analytical and is classified as a systematic review in terms of implementation method. The PRISMA guidelines were adopted for the systematic review of the literature, including descriptive and content analysis. In this process, 1,630 articles published in the Scopus and Web of Science databases from 2015 to 2023 were retrieved and screened, resulting in 113 eligible articles for analysis. To complete the systematic literature review, a bibliometric analysis encompassing co-authorship and keyword co-occurrence analysis was conducted using VOSviewer software for a more comprehensive evaluation of the field of risk management in sustainable construction projects (SCPs).
 
Results
Regarding the descriptive analysis of the retrieved papers based on the year of publication and their frequency in various journals, it was found that research on risk management in sustainable construction projects (SCPs) has increased in recent years. The content analysis of the articles, based on research themes, indicated that the articles were classified into five main themes: general risks of sustainability, sustainable procurement, supply chain, technology adoption, and human resources. A deeper exploration of the papers revealed that SCPs' risks were primarily categorized into eight dimensions: financial and economic; social; executive, managerial, and organizational; knowledge and skills; governmental and legal; stakeholders/employers; environmental; and technology, equipment, and resources. According to the research methods, experimental and applied research contributions in SCPs' risk management were less prevalent compared to descriptive and review research. This highlights opportunities for conducting applied research that addresses various problems and assumptions. In terms of strategy, a significant number of papers employed the survey method, with some based on case studies. Given that the accuracy and generalizability of survey research results are typically higher than those of case studies, there is a noticeable preference for the survey strategy among researchers. Additionally, researchers often used statistical analysis methods to assess SCPs' risks. According to the bibliometric analysis and the keyword co-occurrence results in the field of SCPs' risk management, it is anticipated that future researchers will focus more on concepts, approaches, and fields such as the circular economy, recycling, risk assessment, factor analysis, leadership in energy and environment, developing countries, and questionnaire surveys.
 
Conclusion
According to the findings, future articles are expected to focus on completing the puzzle of sustainability risk management systems in sustainable construction projects (SCPs), specifically addressing identification, evaluation, control, and response to risk. This focus should be particularly prominent in developing countries and should be approached through experimental and applied studies utilizing mixed methods and hybrid approaches under uncertainty. Various studies have examined barriers and risks in construction projects from different sustainability perspectives, such as economic, environmental, and social. However, the economic dimension has received more attention from researchers than others, which does not provide a comprehensive assessment of the risks associated with sustainable projects. Such comprehensive studies are crucial for the efficient allocation of resources. The primary contribution of this research to the bibliometric analysis of SCPs' risk management lies in its unique approach to determining the direction of future research.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله تحلیل کتاب‌سنجی,توسعه پایدار,صنعت ساخت,مدیریت ریسک پروژه,مرور ادبیات نظام‌مند
نویسندگان مقاله کسری حسینی |
دانشجوی دکتری، گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

یونس جاوید |
استادیار، گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

نشانی اینترنتی https://imj.ut.ac.ir/article_97458_8bb386fadc05a49f901c29c6b187cbaa.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات