این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های ادبی، جلد ۷، شماره ۲۶، صفحات ۱۰۱-۱۳۰
عنوان فارسی تداعی معانی در شعر حافظ
چکیده فارسی مقاله حافظ برای گریز از تکرار در کاربرد صور خیال، که نتیجه آن چیزی جز بیهوده­گویی نیست به شگردی هنرمندانه و روانشناسانه روی می­آورد که در این مقاله از آن با عنوان «تداعی معانی» یاد شده است. «تداعی معانی» در روانشناسی به این معنی است که یک مفهوم، سلسله مفاهیمی را بر اساس اصل مجاورت یا مشابهت و یا تضاد به ذهن تداعی می‌کند. در شعر حافظ این گونه است که اجزای یک تصویر، سنّتی در هم شکسته شده با یک جابه­جایی به گونه­ای به کار برده می­شود که هر جزء، اجزای دیگری را تداعی می­کند؛ برای نمونه در سنت ادبیات، زلف همیشه با تعدادی صفتهای کلیشه­ای‌ همچون پریشانی، آشفتگی، درازی، سیاهی، چین و شکن یا شماری مشبه‌به‌های تکراری مانند بنفشه، سنبل، سلسله، حلقه، مشک. همراه است، ولی حافظ برخلاف سنت در کنار زلف، درازی را به امید و یا پریشانی را به دل نسبت می­دهد.
در کتابهای بدیع فارسی به تداعی معانی به عنوان یک آرایه توجه نشده و تنها دکتر شفیعی کدکنی از نقش قافیه در ایجاد تداعی معانی یاد کرده است، اما در غرب بویژه در داستان­نویسی به روش «جریان سیال ذهن» به این موضوع پرداخته­اند.
در این مقاله پس از بررسی تداعی معانی در حوزه روانشناسی و ادبیات و بیان تفاوت آن با ایهام، تناسب و ایهام تناسب، نمونه­های یافته شده این آرایه­ در دیوان حافظ ارائه شده است.
حاصل پژوهش حاصل شد، این است که هر چند نمونه­های خام و ابتدایی این آرایه در دیوان شاعران قبل از حافظ و نیز معاصران وی و حتی در شعر شاعران پیشگام از جمله رودکی، کمتر دیده می­شود، این نمونه­ها بسیار نادر و کمیاب است حال اینکه در شعر حافظ به نسبت دیگران بسامد زیادی دارد و در شعر او هم نمونه‌های این جا به جایی در صفتها و مشبه‌به‌های زلف - به دلیل تعدد آنها - بیش از موارد دیگر است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کلیدواژه‌ها تداعی معانی در شعر،شعر حافظ،ادبیات تطبیقی،اصطلاحات ادبی،
عنوان انگلیسی Association of Meaning in Hafez's Poetry
چکیده انگلیسی مقاله

Ahmad Tahan, Ph.D.

Abstract
Hafez intended to avoid repetition in the application of figures of speech which results in nonsense and so he appealed to an artistic and psychological technique; mentioned in this article as "association of meaning". In psychology, association of meaning relates to a concept which associates a series of concepts to the mind based on the principle of proximity, similarity or contrast. In Hafez's poetry, association is used in the sense that he disintegrates the component parts of a traditional image, and through substitution, he uses them in a way that each component connotes the others. For instance, in literary tradition, "ringlet" is accompanied by a series of stereotypical adjectives such as disordered, long, black, wavy, etc, or is compared to violet, hyacinth, ring, chain, musk, and so on. However, in contrast to this tradition, Hafez, when talking of ringlet, attributes length to hope and disorder to heart.
In the modern Persian books, association of meaning is not observed a literary ornament and the only literary man who has mentioned the role of rhyme in the association of meaning is Dr. Shafee Kadkani, yet in the West this issue has been discussed as "stream of consciousness"; especially in story-writing classes.
Once the association of meaning has been surveyed in psychology, literature and its differences with ambiguity, proportion, and ambiguous ambition are expressed, the discovered samples of this ornament in Hafez' Divan are further on discussed.
The finding of the present research is that although the primary samples of this ornament are seen less in the poetry books of poets before Hafez and even his contemporary ones, and even in pioneering poets such as Rodaki, these samples are quite rare. However they have a higher frequency in Hafez' poetry and therefore due to their high repetition and variety, samples of such displacement in adjectives and their related elements are more than other works.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله کلیدواژه‌ها تداعی معانی در شعر,شعر حافظ,ادبیات تطبیقی,اصطلاحات ادبی
نویسندگان مقاله دکتر احمد طحان |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزآباد

نشانی اینترنتی https://lire.modares.ac.ir/article_23691_79a70c01ff9b1a31a9b68c1056b34b0d.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات