این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۱۵، شماره ۴۵، صفحات ۱۱۵-۱۳۱
عنوان فارسی آرامگاه اورارتویی خانقاه
چکیده فارسی مقاله پادشاهی اورارتو به‌مدت بیش از دو قرن بر قلمرو وسیعی حکم‌رانی می‌کرد. این دولت جایگا خود را به‌عنوان یکی از قدرت‌های اصلی عصر آهن تثبیت کرد و وسعت سرزمینی خود را گسترش داد که قسمت‌های وسیعی از شمال‌غرب ایران، آناتولی و ارمنستان و بخش کوچکی از کردستان عراق کنونی را دربر می‌گرفت. در این بین، انواع مختلفی از تدفین در سرزمین اورارتو گزارش شده که بیشتر براساس نوع، شیوۀ ساخت، معماری و مصالح به‌کار رفته و اندازۀ آن‌ها دسته‌بندی می‌شود؛ بر این‌اساس، جایگاه اجتماعی متوفی نیز مشخص می‌شود. مقبره‌های صخره‌ای و اتاقک‌های زیرزمینی با معماری خاص نیز از انواع سنت‌های رایج تدفین در این دوره است که در شمال‌غرب ایران نیز نمونه‌های متنوعی از این نوع گزارش شده است. «مقبرۀ خانقاه» در روستای به‌همین نام، نزدیکی ارومیه، به‌طور اتفاقی و حین انجام فعالیت عمرانی مربوط به ساخت مسجد کشف شد. ابعاد مقبره قابل‌توجه است، طول آن حدود 5متر و عرض آن در یک‌طرف 120 سانتی‌متر و در سوی دیگر 180 سانتی‌متر و ارتفاع آن از درون تا سقف به 180 سانتی‌متر می‌رسد. متأسفانه، به‌دلیل جابه‌جایی و آسیب‌های انسانی، نوع و تعداد دقیق تدفین‌ها در این مقبره نامشخص است و اکثر گورنهاده‌ها و اشیاء ارزشمند آن در دسترس نیست؛ با این‌حال، معدود قطعات سفالی به‌دست آمده از نمونه‌های شاخص سفالگری دورۀ اورارتو به‌شمار می‌روند. داده‌های این پژوهش عمدتاً از طریق فعالیت‌های میدانی و رویکرد کیفی جمع‌آوری شد. این فعالیت‌ها شامل بازدید از: محل، کاوش اضطراری و جمع‌آوری دقیق یافته‌ها (هم در بستر اصلی و هم در نمونه‌های جابه‌جا شده) بود. مهم‌ترین پرسش‌ها و فرضیه‌های متناظر با آن در پژوهش حاضر عبارتنداز: 1. مقبرۀ خانقاه مربوط به چه بازۀ زمانی است؟ و 2. این نوع سنت تدفین گورنهاده‌ها مربوط به چه طبقۀ اجتماعی است؟از نظر ساختاری، این مقبره شباهت‌های قابل‌توجهی با مقبره‌های لور بالاجوق و بایزیدآباد در حوضۀ دریاچۀ ارومیه دارد که همگی به عصر آهن تعلق دارند و نشان از گسترش این نوع تدفین دارند؛ هرچند کمبود یافته‌ها، تاریخ‌گذاری دقیق را دشوار کرده، اما سفال‌ها و ویژگی‌های معماری خانقاه با مقبره‌های اورارتویی ایران و حوضۀ دریاچۀ وان مشابه است. معماری مقبره، اشیاء مرتبط و موقعیت آن نشان می‌دهد که احتمالاً این مقبره به یک نخبۀ محلی اورارتویی تعلق داشته و تنوع سنت‌های تدفین در قلمرو این پادشاهی را به‌نمایش می‌گذارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله اورارتو،مقبره،ارومیه،خانقاه،
عنوان انگلیسی Urartian Chamber Tomb of Khāneqāh
چکیده انگلیسی مقاله The reign of the Urartian kingdom in Eastern Anatolia, spanning over two centuries, was marked by its dominance in a challenging landscape. Forming alliances with neighboring territories, such as Assyria and Phrygia, Urartu established itself as a significant power in the Iron Age II. Their influence extended over vast regions, including northwestern Iran, Anatolia, Armenia, and a small part of what is today Iraqi Kurdistan. The Urartians’ hierarchical religious structure and military conquests played key roles in expanding their control. Various types of Urartian burials have been categorized by construction method, architecture, and materials, shedding light on social stratification. Rock-cut tombs and underground chambers reveal consistent burial customs and architectural features. Urartian burial sites in Iran present unique architectural elements, with discoveries of rock-cut tombs showcasing diverse room layouts and spatial contexts. A chamber tomb discovered during mosque construction features unworked limestone and sandstone blocks, with dimensions of 5×1.2 ×1.8 m. Large stone slabs form the walls, and a unique niche is present above the entrance. To prevent excessive weight on the lintel, this space is designed as a niche a common architectural technique. Resembling other Urartian tombs, it contains trefoil jugs and human bones, suggesting a Urartian attribution. Looting has hindered precise dating, but the pottery and architectural features align with Urartian sites near Lake Van. Similar tombs in Iran, such as those at Lor Balajuq and Bayazid Abad, underscore cultural connections. The tomb’s original funerary context remains uncertain due to looting. The trefoil jugs, indicative of Urartian pottery, were likely used for water and funerary purposes, reflecting Urartian mortuary customs. The discovery of the Khāneqāh Chamber Tomb near the Iran–Turkey border, west of Lake Urmia, sheds light on Urartian burial practices. The tomb’s architecture, associated objects, and regional context suggest it belonged to a local Urartian elite, showcasing the diversity of burial traditions within Urartian territory.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله اورارتو,مقبره,ارومیه,خانقاه
نویسندگان مقاله علی بیننده |
دانشیار، گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران (نویسندۀ مسئول).

ابراهیم خرازی |
کارشناس اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان آذربایجان غربی، ارومیه، ایران.

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_6267_ff58213c87079bf52976bed6b07d5e2e.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات