این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۱۵، شماره ۴۵، صفحات ۱۵۷-۱۸۹
عنوان فارسی نقش‌برجسته‌های غرب شاهنشاهی اشکانی با تمرکز بر ایالت آدیابن
چکیده فارسی مقاله نقش‌برجسته، یکی از مهم‌ترین داده‌های باستان‌شناسی و هنری در دوران مختلف است. اشکانیان، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاهنشاهی‌های دوران باستان، دارای جنبه‌های ناشناختۀ هنری و تاریخی، به‌ویژه در زمینۀ نقوش برجسته است. پارتیان با شیوه‌ای خاص حکومت می‌کردند و برخی از ایالت‌های آن، مانند آدیابن، از استقلال نسبی برخوردار بودند. آدیابن، در غرب این شاهنشاهی، به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود در مرز بین دو امپراتوری اشکانی و روم، نقش مهمی در تحولات سیاسی، نظامی و فرهنگی منطقه ایفا می‌کرد. پژوهش حاضر به بررسی نقش‌برجسته‌های باقی‌مانده از ایالت آدیابن در دورۀ اشکانی می‌پردازد. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل جایگاه آدیابن در دورۀ اشکانی و بررسی نقوش برجستۀ این منطقه به‌منظور درک بهتر هویت پارتی و تأثیرات فرهنگی، سیاسی و مذهبی آن است. پژوهش با رویکرد توصیفی، تحلیلی-تطبیقی و به روش کتابخانه‌ای، با استفاده از داده‌های تاریخی، جغرافیایی و باستان‌شناسی انجام شده است. پرسش اصلی پژوهش این است که کدام‌یک از نقش‌برجسته‌ها در محدودۀ ایالت آدیابن ازنظر سبکی می‌تواند در بازۀ زمانی حکومت اشکانیان قرار گیرد؟ هم‌چنین، نقوش‌برجستۀ آدیابن چه ارتباطی با هنر دوره‌های مختلف دارد و چه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی با دیگر مناطق تحت نفوذ اشکانیان دارد؟ نتایج مطالعات نشان می‌دهد که درمجموع 13 نقش‌برجسته در مناطق: باتس-حریر، آمدیه، خنس-باویان، گلی زردک و ربانا-مرقولی در محدودۀ آدیابن دورۀ اشکانی قابل‌بررسی است. این نقوش تلفیقی از هنر پارتی با عناصر محلی (به‌ویژه هترا) و هلنیستی است و بازتاب‌دهندۀ هویت فرهنگی و سیاسی حاکمان این منطقه است. هم‌چنین، این نقوش نشان‌دهندۀ اهمیت آدیابن به‌عنوان یک منطقۀ مرزی کلیدی در دورۀ اشکانی و تأثیرات متقابل هنری بین اشکانیان، روم و فرهنگ‌های محلی منطقه است. در نقوش برجستۀ آدیابن، نقوش افراد لمیده و هم‌چنین نشانی از تغییرات مذهبی به یهودیت و مسیحیت مشاهده نمی‌شود، بلکه سنت‌های پارتی و منطقه‌ای که در حوزۀ وسیعی از مناطق اشکانی وجود دارند، نمایش داده شده‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله آدیابن،نقش‌برجسته،اشکانی،هترا،هلنیستی،
عنوان انگلیسی Rock Reliefs in the Western Parthian Empire: A Case Study of the Province of Adiabene
چکیده انگلیسی مقاله Relief carving is one of the most important archaeological and artistic artifacts from various historical periods. The Parthians, as one of the most significant empires of antiquity, exhibit lesser-known artistic and historical aspects, particularly in the realm of relief carvings. The Parthians ruled with a distinct approach, and some of their provinces, such as Adiabene, enjoyed a degree of autonomy. Located in the western part of the empire, Adiabene held a strategic position on the border between the Parthian and Roman worlds, playing a crucial role in the political, military, and cultural developments of the region. Despite the importance of this border province during the Parthian period, its reliefs have not been systematically studied. This research seeks to address the question: How do the stylistic and symbolic features of Adiabene’s relief carvings reflect the cultural, political, and artistic interactions between this province and its neighboring regions? The study aims to analyze the artistic and identity-related significance of Adiabene by examining 13 reliefs across five regions, employing a descriptive-analytical-comparative approach. The research data were collected through library-based methods, utilizing historical, geographical, and archaeological sources, as well as comparisons with reliefs from neighboring regions. The findings reveal that Adiabene’s reliefs reflect Parthian elements—such as crowns, hats, clothing, trousers, hanging ribbons, and standing postures— that appear throughout the vast territories of the Parthian Empire. In addition to Parthian influences, local Mesopotamian elements are also identifiable, including depictions of the god Nergal, the framing of reliefs, body curvature, and the one-legged stance seen in statues and reliefs from Hatra. The reliefs of Adiabene also exhibit Hellenistic influences, such as three-quarter profiles, depictions of the goddess Nike, and a sense of dynamism and movement. Religious and political themes form the cornerstone of Adiabene’s reliefs. Unlike some other regions, Adiabene’s carvings do not feature reclining figures or indications of religious shifts toward Judaism or Christianity. Instead, they showcase Parthian and regional traditions that were widespread across the empire. 
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله آدیابن,نقش‌برجسته,اشکانی,هترا,هلنیستی
نویسندگان مقاله یعقوب محمدی فر |
استاد گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران (نویسندۀ مسئول).

خدیجه غلامی |
دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشکدۀ هنر و معماری، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_6268_1f5282a3fec8faeff0a4ca5ec961b75c.pdf
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات