این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های معماری اسلامی، جلد ۱۳، شماره ۳، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی مطالعه‌ی تطبیقی خطوط ایوان اصلی مساجد جامع در دوره‌ی صفویه و قاجاریه
چکیده فارسی مقاله
خطوط در هنر و معماری ایران از منابع بسیار مهم در تزئینات ابنیه به شمار می‌رود و در بناهای تاریخی نمود بیش‌تری دارد. کشور ما ایران در ادوار گذشته، خوشنویسان ماهری به خود دیده است که با معرفت و آگاهی به وسیله‌ی خطوط متعدد توانسته‌اند کتیبه‌ها و تزئیناتی را شکل دهند که مایه‌ی تحول هنری و معماری شده است. از جمله در اماکن مذهبی همچون مساجد جامع که مرکز تجمع عموم و محل نظر هنرمندان و حاکمان بوده است. کتیبه‌های ایوان اصلی مساجد جامع که غالباً روبروی گنبدخانه‌ قرار دارند همواره مورد توجه نگارگران و خوشنویسان در طول تاریخ بوده است و با هنر خود هاله‌ای از تقدس و معنویت را به این بناها هدیه کرده‌اند و نقطه‌ی عطف ارائه‌ی هنر و خلاقیت ایشان بوده است. این خطوط زیبا در کتیبه‌های ایوان مساجد در دوره‌ی صفوی و قاجار به اوج شکوفایی خود رسیده است که بررسی و مطالعه‌ی آن‌ها ضرورت دارد. هدف تحقیق حاضر، مطالعه‌ی تطبیقی خطوط ثلث، نستعلیق و کوفی به کاررفته در ایوان اصلی مساجد جامع در دوره‌ی صفوی و قاجار است و سوال پژوهش عبارت است از: خطوط ثلث، نستعلیق و کوفی به کاررفته در کتیبه‌های ایوان اصلی مساجد دوره‌ی قاجار نسبت به دوره‌ی صفوی چه تغییر و تحولاتی داشته‌ است؟ در این تحقیق روش از نوع تفسیری_تاریخی با رویکرد تاریخی_تطبیقی است که ابتدا با مطالعه‌ی کتابخانه‌ای، اسناد و اطلاعات درباره‌ی خطوط و معماری مساجد در دوران ذکرشده، جمع‌آوری و سپس با مطالعه‌ی میدانی و تهیه‌ی عکس‌هایی از این خطوط، داده‌های تحقیق مورد تفسیر و تحلیل قرار می‌گیرد. ضمناً شیوه‌ی نمونه‌گیری در این تحقیق، به صورت خوشه‌ای است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که در ایوان اصلی مساجد در دوره‌ی صفوی، خطوط ثلث نسبت به نستعلیق و کوفی در کتیبه‌ها بیش‌تر مورد استفاده‌ی هنرمندان بوده اما در عصر قاجار، خطوط نستعلیق و کوفی مورد اقبال واقع شده است. نتیجه‌ی پژوهش نشان می‌دهد که شکل، محتوا و کاربرد خطوط کتیبه‌های ثلث، نستعلیق و کوفی در ایوان اصلی مساجد جامع دوره‌ی قاجار در مقایسه با معماری صفوی متفاوت است که می‌توان گفت تحولات سیاسی و فرهنگی در آن دخیل است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله خط، ایوان اصلی، مساجد جامع، دوره‌ی صفوی، دوره‌ی قاجار
عنوان انگلیسی A comparative study of the main porch lines of comprehensive mosques in the Safavid and Qajar periods
چکیده انگلیسی مقاله
Calligraphy in Iranian art and architecture is considered a significant decorative source for buildings and is more prominent in historical monuments. In the past, our country, Iran, had skilled calligraphers who, with their knowledge and awareness, were able to create inscriptions and decorations using various lines that have been the source of artistic and architectural development. This includes religious places such as mosques, which were the center of public gatherings and the place of observation for artists and rulers. The inscriptions on the main porch of the grand mosques, which are often in front of the dome, have always attracted the attention of painters and calligraphers throughout history. They have bestowed an aura of holiness and spirituality on these buildings, and have been a turning point in the presentation of their art and creativity. The aim of the present study is a comparative study of the Thuluth, Nastaliq, and Kufic scripts used in the main porches of mosques in the Safavid and Qajar eras. The research question is: What are the differences and changes in the Thuluth, Nastaliq, and Kufic scripts used in the inscriptions of the main porches of mosques in the Qajar era compared to the period? The method is of an interpretative-historical type with a historical-comparative approach, which is first collected through library study, documents, and information about the scripts and architecture of mosques in the mentioned period. Then the research data is interpreted and analyzed through a field study and the preparation of photographs of these scripts. In addition, the sampling method in this study is a cluster. The findings of the research show that in the main porch of mosques during the Safavid period, Thuluth scripts were used more by artists than Nastaliq and Kufic in inscriptions, but in the Qajar era, Nastaliq and Kufic scripts were popular. The results of the research show that the form, content, and use of Thuluth, Nastaliq, and Kufic inscriptions in the main porch of mosques during the Qajar period are different from those in Safavid architecture, which can be said to be influenced by political and cultural developments.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Calligraphy, main porch, mosques, Safavid and Qajar periods
نویسندگان مقاله زهرا بیدخوری | Zahra Bidkhouri
Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Jundi-Shapur University of Technology, Dezful, Iran.
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.

کورش مومنی | Kourosh Momeni
Department of Architecture, Faculty of Architecture and Urban Planning, Jundi-Shapur University of Technology, Dezful, Iran.
دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور دزفول، دزفول، ایران.

نشانی اینترنتی http://jria.iust.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-268-7&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده مطالعات موضوعی در معماری و شهرسازی اسلامی (مانند ایده های فضائی- هندسی، نمادها، آرایه ها، احجام و غیره)
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات