این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
امداد و نجات، جلد ۷، شماره ۴، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی مدل‌سازی بارش- رواناب به منظور مدیریت ریسک سیلاب (مطالعۀ موردی: منطقۀ هراز
چکیده فارسی مقاله مقدمه: امروزه با توجه به تغییرات آب و هوایی، مخاطرات اقلیمی از مهم­ترین تهدید­ها و چالش­ها برای بشر محسوب می­شوند که در این بین، سیلاب، یکی از مرسوم­ترین مخاطرات است. در کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی، این مخاطره هرساله خسارات جانی و مالی زیادی بر اراضی زراعی، زیرساخت­ها و سکونتگاه‌های کشور وارد می‌آورد. منطقۀ هراز به عنوان یکی از مناطق عمدۀ جمعیتی در شمال کشور در محدودۀ دو استان مازندران و تهران، با داشتن یکی از شریان­های مواصلاتی عمده، هر ساله با رخداد سیلاب مواجه است. از‌این‌رو، مطالعۀ حاضر با هدف مدل‌سازی بارش- رواناب برای مدیرت ریسک سیلاب در مسیر اصلی جادۀ هراز تدوین شده است. روش­: روش تحقیق در پژوهش حاضر اسنادی- آماری است و به تناسب هدف و محتوا، تحقیق بر مبنای استفاده از آمار اقلیمی، اطلاعات مکانی و تصاویر ماهواره­ای منطقۀ هراز قرار دارد. از مدل عددی HEC-HMS برای مدل‌سازی سیلاب استفاده شده است. با این مدل می­توان آبنمود هر پیشامد بارش را تولید کرد. در این خصوص ویژگی‌های توپوگرافی و هیدرو ژئومورفولوژیکی منطقۀ مورد مطالعه، به صورت کمّی در قالب رستری به عنوان نمایه‌های توپوگرافی تعریف و در ادامه، 29 زیرمنطقه مشخص گردید. با تکمیل اطلاعات مورد نیاز، دورۀ برگشت میان‌مدت و طولانی‌مدت، هیدروگراف سیل و نقشۀ سیل‌خیزی برای منطقه مشخص شد. از روش سنس، برای بررسی وضعیت تغییرات بارش در منطقه استفاده شد. یافته‌ها: روند افزایشی در بارش منطقه و همچنین تغییر زمان بارش­ها به انتهای فصول به‌خصوص فصول زمستان و تابستان، وجود بی‌نظمی در سامانۀ آب و هوای منطقه در اثر تغییر اقلیم جهانی و گرم‌شدن کره زمین را نشان می‌دهد. بر مبنای نتایج مدل، در دوره‌های بازگشت میان‌ مدت و طولانی ‌مدت، مناطق تیران و اندوار مستعدترین مناطق سیل‌خیز در منطقۀ هراز محسوب می­شوند. پهنه‌های سیلابی بزرگ در رودخانه هراز حدود 300 متر و بستر کوچک رودخانه20 تا 35 متر می­باشد. پهنۀ سیلابی فعال رودخانه حدود 100 تا 150 متر است که بخش‌هایی از این پهنه می­توانند به ‌صورت متناوب غرقاب شوند. مناطق بخش جنوبی منطقۀ هراز، به دلیل نبود پوشش گیاهی و برفگیر بودن منطقه، بیشتر از دیگر مناطق، مستعد رواناب­ها و سیلاب­های مهیب می­باشد. وجود چنین شرایطی، این مناطق را نیازمند مطالعات آبخیزداری جامع و سامانه‌های مهار سیلاب و همچنین تأسیس و تجهیز ایستگاه‌های امدادی برای زمان بحران می‌کند. نتیجه‌گیری: با تلفیق سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدل­های هیدرولوژیک، می­توان اثر متقابل عوامل فیزیوگرافیک و اقلیمی را بر پتانسیل سیل‌خیزی حوزه­های آبخیز بررسی کرد. با درنظر گرفتن هم‌زمانی دبی اوج، مناطق مهم مسکونی و ارتباطی و نقش روندیابی سیل در آبراهه، اولویت‌بندی پتانسیل سیل­خیزی مناطق پرخطر را به نحو مناسب‌تری انجام داد. با توجه به اینکه زیربنای مدیریت بحران بر پیشگیری است، بنابراین واکاوی مناطق سیل­خیز می­تواند در برنامه‌ریزی­های پیشگیرانه قبل از وقوع سیل مؤثر باشد. نتایج پژوهش حاضر برای اعمال برنامه­های مدیریت ریسک سیلاب در قبل از وقوع بحران نیز حائز اهمیت است
کلیدواژه‌های فارسی مقاله مدل‌سازی سیلاب، مدل بارش- رواناب، مدیریت ریسک، هراز
عنوان انگلیسی Rainfall-runoff model for flood risk management (case study: Haraz district)
چکیده انگلیسی مقاله Background: Today, due to climate changes, climate risks are the most important challenges and threats to mankind, among which flood is one of the most common hazards. In Iran, due to its geographical location and climatic conditions, this hazard causes loss of lives and enormous financial damages to agricultural land, infrastructure, and settlements of the country every year. Haraz region, as one of the most populous areas in the north of Iran, within the two provinces of Mazandaran and Tehran, with one of the major transportation arteries, is faced with a flood incident each year. Therefore, this study was conducted with the aim to develop a rainfall-runoff model for flood risk management in the main road in Haraz. Method: The research method was statistical documentary. Due to the purpose and content of the study, the research was based on climatic data, geographic information, and satellite imagery of Haraz region. The numerical model of the Hydrologic Engineering Center's Hydrologic Modeling System (HEC-HMS) was used for flood modeling. With this model, the hydrograph of each rainfall incident could be produced. The topographical features and hydro-geomorphological of the study area, as quantitative data and in the form of a raster, were defined as topographic profiles. Then, 29 sub-regions were identified. With the completion of the required information, the med-term and long-term return period, and flood hydrograph, the flood plan for the area was determined. Antisense method was used to evaluate the status of regional changes in precipitation. Findings: Increasing trend in precipitation of the area, changes in precipitation time until the end of the season, especially in winter and summer, irregularities in the regional climate system, and the effect of global climate changes and global warming were observed. based on the model results, in the mid-term and long-term return periods, Tiran and Andvar areas (Iran) were the most susceptible to flooding in Haraz region. The large flood area in the Haraz River was about 300 meters and the small river beds were 20-35 meters. The river flood active zone was about 100 to 150 meters and parts of this area can be flooded periodically. Areas in the southern part of the Haraz region, due to their lack of vegetation and a covering of snow, were more prone to massive runoff and floods than other areas. Due to the existence of such circumstances, comprehensive watershed studies and flood control systems, and establishment and equipping of pre-hospital care stations for times of crisis are necessary. Conclusion: By integrating a geographic information system (GIS) and hydrological models, the interaction effects of physiographic factors and the climate can be studied on the flooding potential of the watersheds. The prioritization of flood potential high risk areas could be performed better through considering the possibility of peak flow, important residential and communication areas, and the role of flood routing in waterways. Considering that the infrastructure of crisis management is prevention, analysis of flood prone areas could be effective in the flood prevention plan. Results of this study were important in the implementation of the flood risk management plans before the crisis.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله حمزه احمدی | hamzeh ahmadi

سازمان های دیگر: دانشکده جغرافیایی طبیعی

عباسعلی داداشی رودباری | abbasali dadashi roudbari


نشانی اینترنتی http://jorar.ir/browse.php?a_code=A-10-1-213&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/156/article-156-386639.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده 2
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات