این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهشنامه تاریخ اسلام، جلد ۱، شماره ۹، صفحات ۱۵۳-۱۷۶
عنوان فارسی واکنش علمای شیعه در برابر خودکامگی فتحعلی شاه قاجار
چکیده فارسی مقاله واکنش علمای شیعه در برابر خودکامگی فتحعلی شاه قاجار محمد سلماسی‌زاده* چکیده این پژوهش به تبیین تأثیر مجتهدان شیعه در مهار خودکامگی مطلق شاهان قاجار می‌پردازد و در قالب مطالعه‌ای موردی، هم‌زمان با واکاوی منابع دست‌اول تاریخی در عصر فتحعلی شاه قاجار (1250 - 1212 ق)، میزان سازگاری نظریه استبداد شرقی و شیوه تولید آسیایی مارکس و انگلس را با اوضاع تاریخی آن ارزیابی می کند. پرسش اصلی پژوهش این است: آیا مجتهدان شیعه در جایگاه گروه اجتماعیِ مستقل از حکومت توانستند استبداد مطلق فتحعلی شاه را مهار کنند؟ برای پاسخ‌گویی به این پرسش، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، منابع دست‌اول این دوره بررسی و مشخص شده است که نظریه پیش‌گفته برای تبیین دقیق و علمی روی‌دادهای تاریخی در بازه زمانی این پژوهش، اطلاق و عمومیت ندارد؛ زیرا به استناد داده‌های تاریخی آن منابع، کارکرد مجتهدان شیعه بارها به مهار خودکامگی شاهان قاجار و جلوگیری از ستم حکومت بر مردم انجامیده است. پژوهش نشان می‌دهد که روابط دوگانۀ مجتهدان و شاه در آن دوره زمانی، بر پایه تأیید همراه با تحدید مجتهدان و پیروی همراه با درخواست مشروعیت شاه، استوار بوده و این ساز وکاری (مکانیسمی) برای مهار خودکامگی مطلق شاهان قاجار در دست مجتهدان شیعه به شمار می‌رفته است و این نکته خود بر این دلالت می‌کند که جامعه ایران ساز وکارهایی برای محدود کردن حکومت‌های خودکامه داشته است، اما پژوهش‌گران غربی کم‌تر بدان توجه کرده‌اند. * استادیار دانشگاه تبریز، گروه تاریخ، تبریز، ایران. msalmasizadeh@yahoo.com
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The Reactions of Shiite Mojtaheds on Absolute Despotism of Fath Ali Shah Qajar
چکیده انگلیسی مقاله The Reactions of Shiite Mojtaheds on Absolute Despotism of Fath Ali Shah Qajar Mohammad Salmasizadeh[1] Abstract The present study attempts to explicate the role played by Shiite Mojtaheds in controlling the absolute despotism of Qajar kings. As a case study, it reviews the primary historical resources of Fath Ali Shah Qajar era (1797-1834) and at the same time it takes into consideration the theory of Oriental Despotism and the Asian model of production proposed by Marx and Engels. The main question posed is whether Shiite Mojtaheds—acting independently from the government—succeeded at inhibiting Fath Ali Shah's absolute despotism? To answer this question, through using descriptive – analytical research method, the primary sources of this era were studied and it was revealed that the above-mentioned theory cannot be employed for accurate and scientific analysis of historical events of the given period. According to historical documents, Shiite Mojtaheds were independent from government and they succeeded at inhibiting the absolute despotism of Qajar kings as well as suppressing their tyranny in numerous occasions. The present study reveals that the dual relationship between Shiite Mojtaheds and the king was based on approving while threatening Shiite Mojtaheds and following while questioning the legitimacy of the king. This was the mechanism used by Shiite Mojtaheds in limiting the autocracy of the government; which in turn indicates that Iranian society has had mechanisms for limiting the autocratic governments; something which has often been ignored by Western researchers. [1]. Assistant professor of History at Tabriz University, Tabriz, Iran. msalmasizadeh@yahoo.com
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله محمد سلماسی زاده |


نشانی اینترنتی http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-54&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1472/article-1472-388260.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات