این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهشنامه تاریخ اسلام، جلد ۱، شماره ۷، صفحات ۳۱-۵۷
عنوان فارسی علل گسترش فقه حنفی در ماوراء‌النهر تا پایان عصر سامانیان
چکیده فارسی مقاله علل گسترش فقه حنفی در ماوراء‌النهر تا پایان عصر سامانیان[1] محمدعادل ضیائی[2] موسی عزیزی[3] چکیده فقه حنفی هم از دید شمار پیروانش و هم از دید گستره جغرافیایی و تدوین‌یافتگی آرا و فتاوای عالمانش، از مذاهب مهم اسلامی به شمار می‌رود. این فقه که شیوۀ کمال‌یافته و منسجم مکتب «اهل رأی» است، از آغاز پیدایی‌اش در خراسان و بلاد ماوراء‌النهر جایگاه برجسته و تأثیرگذاری داشت. شاید بتوان گفت که نشر و گسترش فقه حنفی در آن سامان، در دورۀ حکم‌رانی سامانیان به اوج رسید؛ چنان‌که پس از عراق بلاد خراسان و ماوراءالنهر را فراگرفت و این شهرها به دومین مرکز مهم حنفیان بدل شدند. پیشرفت فقه حنفی در آن دیار در عصر سامانیان، عوامل گوناگونی داشت که مؤثرترین آنها بدین شرح است: نزدیکی دیدگاه‌های ابوحنیفه با مرجئه به‌ویژه در زمینه تعریف ایمان و جدایی آن از عمل؛ زیادت و نقصان‌ناپذیری ایمان و تکفیر نکردن مرتکب کبیره؛ پشتیبانی فقهای حنفی به‌ویژه ابوحفص کبیر از بانیان سلسلۀ سامانی و تأثیر آنان در تثبیت و اقتدار و مشروعیت‌بخشی به حکومت سامانیان و حمایت حاکمان سامانی از فقیهان حنفی و سپردن مناصب قضا و اِفتا به آنان؛ تلاش‌های گسترده شاگردان بی‌واسطه و با واسطۀ ابوحنیفه همچون ابومطیع بلخی، ابوالقاسم سمرقندی، ابوحفص کبیر و پسرش ابوحفص صغیر در گسترش فقه حنفی در آن دیار و ژرفابخشی به آن؛ واقع‌گرایی و عقلی بودن فقه حنفی؛ توجه به حقوق زنان، ذمیان و تازه‌مسلمانان تُرک؛ آسان‌گیری فقه حنفی به‌ویژه در احکام مرتبط با اقلیت‌های کم‌تر برخوردار ؛استعداد فراوان فقه حنفی در اهتمام ویژه به عرف، قیاس و استحسان. [1]. تاریخ دریافت، 25/1/90. تاریخ پذیرش، 27/6/91. [2]. استادیار دانشکده الاهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، گروه الهیات، تهران، ایران ma_ziaey@yahoo.com [3]. کارشناس ارشد فقه شافعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه الهیات، تهران، ایران. azizi57@yahoo.com
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فقه حنفی، ابوحنیفه، ماوراءالنهر، سلسله سامانی، مرجئه.
عنوان انگلیسی The Study of Factors Affecting the Expansion of Hanafi Jurisprudence in Transoxania up to the End of Samanid Era
چکیده انگلیسی مقاله The Study of Factors Affecting the Expansion of Hanafi Jurisprudence in Transoxania up to the End of Samanid Era Mohammad Adel Ziaei[1] MosaAzizi[2] Abstract Hanafi jurisprudence is considered to be one of the important Islamic sects in terms of number of its followers, geographical expansion, codification of votes and judgments of its scholars. This jurisprudence, which is a more advanced and organized methodology of the school of “ people of opinions”, has had a prominent and influential status since its birth in Khorasan and Transoxania . It can be said that the dissemination and expansion of Hanafi jurisprudence in those lands probably reached its apex during the Samanid reign; in a way that it made Khorasan and Transoxania as the second important center of Hanafi School after Iraq. The improvement of Hanafi jurisprudence in those lands during the Samanid era has had different factors but the most important ones are as follows: The closeness of Abu Hanafeh viewpoints with those of the Murjites especially in their definition of faith and its separation from action; the belief in increasing rather than decreasing nature of faith and the necessity of not excommunicating someone who commits mortal sins; the aid provided by Hanafi jurisprudences— especially the great Abu Hafse—in support of the Samanid founders and its consequent impact on confirming and legitimizing the Samanid government and the support of Samanian governors from Hanafi jurists and entrusting them to positions of judgments and jurisdiction in return; the great efforts made by immediate or mediate pupils of Abu-Hanifeh, like Abu MotiBalkhi, AbulqasemSamarqandi, Abu HafseKabir and his son Abu HafseSaqir in the development and deepening of Hanafi jurisprudence in that land; the realism and rationalism inherent in Hanafi jurisprudence; the attention given to the rights of women, blame- worthy people and newly-Muslim Turkish; the leniency of Hanafi jurisprudence especially in verdicts related to less-advantaged minorities; and finally, the outstanding capacities of Hanafi jurisprudence in its special attempts with regard to customs, analogical reasoning and praising . [1]. Assistant professor of University of Tehran; Faculty of Theology and Islamic studies, Theology Department, Tehran, Iran. Ma_ziaey@yahoo.com [2]. MA holder of Shafei jurisprudence, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Theology Department, Tehran, Iran. Azizi57@yahoo.com
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله محمدعادل ضیایی | mohammad adel


موسی عزیزی |


نشانی اینترنتی http://journal.isihistory.ir/browse.php?a_code=A-10-1-44&slc_lang=fa&sid=fa
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1472/article-1472-388268.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده تخصصی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات