این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد ۲۴، شماره ۱، صفحات ۱۷۳-۱۸۷
عنوان فارسی پهنه‌بندی و ارزیابی خطر تخریب اراضی با استفاده از روش مدالوس در حوضه سیاهپوش استان اردبیل
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: امروزه تخریب اراضی در نتیجه عوامل مختلفی از قبیل تغییرات اقلیمی و بهره‌برداری و مدیریت نادرست انسان، به عنوان معضل جدی در بسیاری از مناطق خشک، نیمه خشک و خشکِ نیمه‌مرطوب دنیا مطرح می‌باشد. این پدیده مدتها است که به عنوان یک مشکل جدی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در بسیاری از کشورها شناخته شده است. برای ارزیابی وضعیت بیابان‌زایی و تهیه نقشه مربوط به آن مدل‌های مختلفی ارایه شده است. مناسب‌ترین روش برای بررسی عوامل مؤثر در تخریب اراضی و شدت بیابان‌زایی از نظر متخصصان استفاده از مدل‌های ارزیابی بیابان می‌باشد. مدل ESAs به علت آسانی، در دسترس بودن داده‌ها و سازگاری با شاخص‌های مؤثرتر در تخریب اراضی و به کار گرفتن میانگین هندسی به‌جای میانگین حسابی، مزایای بیش‌تری نسبت به سایر مدل‌ها دارد. هدف این تحقیق پهنه‌بندی و ارزیابی تخریب اراضی در حوضه سیاهپوش استان اردبیل با استفاده از مدل مدالوس استاندارد و اصلاح شده می‌باشد. مواد و روش‌ها: در این تحقیق، به منظور ارزیابی تخریب اراضی و تهیه نقشه آن در حوضه سیاهپوش، از مدل مدالوس استاندارد و اصلاح شده استفاده شد. به این منظور چهار معیار (کیفیت خاک، اقلیم، پوشش گیاهی و مدیریت و سیاست) که در بیابان‌زایی منطقه موثر بودند، انتخاب گردید. برای هر کدام از معیارها در مدل مدالوس شاخص‌هایی تعریف شده است. لایه‌های اطلاعاتی شاخص‌های مربوط به هر یک از معیارها با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. این اطلاعات بر اساس روش مدالوس امتیازدهی شده و از میانگین هندسی شاخص‌های هر یک از معیارها، نقشه نهایی وضعیت هر معیار تهیه و از میانگین هندسی معیارها، نقشه حساسیت به بیابان‌زایی منطقه تهیه گردید. یافته‌ها: نتایج نشان داد که دو معیار کیفیت مدیریت و کیفیت اقلیم به‌ترتیب با متوسط وزنی 91/1 و 62/1 بیش‌ترین تاثیر را بیابان‌زایی منطقه داشته‌اند. معیار کیفیت خاک با متوسط وزنی 39/1، در کلاس متوسط و معیار کیفیت پوشش گیاهی با متوسط وزنی 41/1، در کلاس با کیفیت بالا قرار دارد. از این‌رو، مناسب‌ترین معیار، کیفیت پوشش گیاهی می‌باشد. میزان شاخص بیابان‌زایی برای منطقه مورد بررسی در مدل مدالوس استاندارد و مدالوس اصلاح شده به‌ترتیب 38/1 تا 76/1 و 37/1 تا 93/1 به دست آمد. در هر دو روش کل منطقه مطالعاتی در کلاس بحرانی بیابان‌زایی قرار گرفت. نتیجه‌گیری: از بین معیارهای مورد مطالعه، معیارهای مدیریت و اقلیم به عنوان نامناسب‌ترین و معیار کیفیت پوشش گیاهی به عنوان مناسب‌ترین معیار مشخص شدند. با توجه به یافته‌ها وضعیت بیابان‌زایی در منطقه شدید می‌باشد، به طوری که در روش مدالوس استاندارد و اصلاح‌شده به‌ترتیب 1/90 و 2/99 درصد از منطقه مطالعاتی، در کلاس بحرانی شدید (C3) قرار گرفته است که نیازمند توجه و مدیریت هرچه بیش‌تر سازمان‌های مربوط و اعمال برنامه عملی پایش و مهار بحران بیابان‌زایی برای اصلاح شاخص‌های یادشده می‌باشد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله بیابان‌زایی، مدالوس، سامانه اطلاعات جغرافیایی، کیفیت خاک،
عنوان انگلیسی Mapping and Assessment of Land Degradation Risk using MEDALUS Model in Siyahpoush Watershed, Ardabil Province
چکیده انگلیسی مقاله Background and objectives: Nowadays, land degradation is a serious problem in many parts of the world. Land degradation occurs as a result of various factors including climatic change, improper land use and management in arid, semi-arid and dry sub-humid areas. It has been recognized as a major socioeconomic, social and environmental problem in many countries of the world. Various models are provided in order to assess desertification in the world. It seems that the MEDALUS model has apparent advantages compared to the other ones, such as easy style, data accessibility and taking geometric mean. The objectives of this study were to mapping and quantitative evaluation of land degradation in Siyahpoush catchment using MEDALUS and adjusted MEDALUS model. Materials and methods: In this study, MEDALUS and adjusted MEDALUS models were applied to desertification assessment and mapping in Siyahpoush catchment. For this purpose, four important criteria (soil quality, climate, vegetation cover, management and policy) which were effective on desertification have been selected. Indices for each criterion are defined in the MEDALUS model. Index layers for each criterion were prepared using GIS. These indices were ranked in accordance with MEDALUS model. The geometric mean was then calculated and map was produced for each criterion. Land degradation map of the study area was finally prepared using the geometric mean criteria. Results: The result showed that management quality and climate quality criteria with a geometric average of 1.91 and 1.62 have played the most important role in sensitivity of the area to desertification. Soil quality criterion with a geometric average of 1.39 and vegetation quality criterion with a geometric average of 1.41 were classified in moderate and high quality, respectively. Therefore, vegetation quality was determined as the most appropriate criterion. The ESAI index for MEDALUS and adjusted MEDALUS model ranged 1.38 to 1.79 and 1.37 to 1.93, respectively. This means that all area is located in critical class of desertification. Conclusion: The management and climate quality were identified as the most inappropriate criteria and vegetation quality was found as the most appropriate criterion. According to the obtained results, the study area is classified as critical class by ESAs model, so that 90.1% and 99.2% of the study area is located in the severe critical sub-class (C3) whit MEDALUS and adjusted MEDALUS model, respectively. However, implementing management policies would help to restrain this phenomenon at field or regional level. In addition, monitoring of land degradation needs to be considered that have involved more effective indices in this region.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله نفیسه یغماییان |
دانشگاه گیلان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه گیلان (Guilan university)

حسین اسدی |
گروه خاکشناسی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه گیلان (Guilan university)

صدیقه رضایی |
دانش آموخته دانشگاه گیلان
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه گیلان (Guilan university)

نشانی اینترنتی http://jwsc.gau.ac.ir/article_3584_2484856710c24acd709f7e653ec9a389.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1379/article-1379-414793.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات