این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
ژئوفیزیک ایران، جلد ۸، شماره ۱، صفحات ۱۴۰-۱۷۶
عنوان فارسی بررسی الگوی گردش جوّ در طول دوره‌‌های خشک و مرطوب در سواحل جنوبی دریای خزر
چکیده فارسی مقاله به‌منظور درک سازوکار حاکم بر وقوع دوره‌‌های خشک و مرطوب در سواحل جنوبی دریای خزر الگوی همدیدی غالب و ساختار گردش منطقه­ای جوّ مورد بررسی قرار گرفت. بر‌این‌اساس، ابتدا داده‌‌های بارش ماهانه تعداد 20 ایستگاه هواشناسی واقع در خط ساحلی جنوب دریای خزر برای یک دوره30 ساله (1974-2003) مورد پردازش قرار گرفت. با بررسی توزیع زمانی بارش، تعداد 10 ماه خشک و 10 ماه مرطوب فراگیر برای منطقه خزری شناسایی شد. سپس به‌منظور تعیین ساختار گردش جوّ و شناسایی سازوکار حاکم بر وقوع دوره‌‌های خشک و مرطوب، از داده‌‌های بارش شبکه‌بندی شده پروژه بارش آسیایی (APHRODITE) با تفکیک افقی 5/0 درجه و داده‌‌های جوّی بازتحلیل شده مراکز ملی پیش‌بینی محیطی/مرکز ملی تحقیقات جوّی (NCEP/NCAR) با تفکیک افقی 5/2 درجه استفاده شد. نتایج تحقیق بیانگر آن است که استقرار یک پشته قوی در ترازهای میانی جوّ به‌‌همراه شکل‌گیری واچرخندی قوی در ترازهای زیرین برجانب شمالی دریای سیاه، از ویژگی‌‌های اصلی دوره‌‌های مرطوب در سواحل جنوبی دریای خزر محسوب می‌‌‌شود. یافته‌‌ها همچنین مبین آن است که جهت وزش باد در ترازهای زیرین جوّ روی دریای خزر، می‌‌تواند معیار مناسبی برای تفکیک دوره‌‌های خشک و مرطوب در سواحل جنوبی دریا باشد. بدین‌ترتیب که جریانات شمالی غالب در طول دوره‌‌های مرطوب با جریانات جنوبی غالب در طول دوره‌‌های خشک جایگزین می‌‌‌شود. درعین‌حال، وقوع دوره‌‌های خشک و مرطوب در این منطقه با شکل‌گیری یک الگوی الاکلنگی یک‌سویه در مقادیر سرعت قائم روی دریای خزر قابل توضیح است. درحالی‌که در دوره‌‌های مرطوب، شکل‌گیری جریانات غالب پایین‌‌سو بر نیمه شمالی دریا منجر به تسلط هم‌زمان جریانات غالب بالاسو در حوضچه جنوبی می‌‌‌شود، در دوره‌‌های خشک، الگوی معکوسی از جریانات بالاسو و پایین‌سو در منطقه خزری تسلط می‌‌یابد. یافته‌‌های تحقیق نشان داد که می‌‌توان از تغییرات فشار تراز دریا در منطقه دریای سیاه به‌منزله یک شاخص مناسب (پیش‌بین) برای تبیین تغییرات زمانی-مکانی بارش در سواحل جنوبی دریای خزر استفاده کرد. بدین‌ترتیب که در دوره‌‌های مرطوب، با افزایش فشار هوا در منطقه دریای سیاه، در نتیجه بروز یک سری بازخورد مثبت، گردش واچرخندی در منطقه دریای سیاه، شدت باد شمالی روی دریای خزر و صعود هوا در حوضچه جنوبی این دریا افزایش می‌یابد که در نهایت افزایش بارش در سواحل جنوبی دریای خزر را در پی دارد. همبستگی‌‌ها شرایطی معکوسی را برای دوره‌‌های خشک نشان می‌‌دهند. بررسی مسیر جابه‌جایی و فراوانی وقوع چرخندها و واچرخندها در طول دوره‌‌های خشک و مرطوب، بیانگر آن است که کریدور شمال دریای سیاه نقش بسیار مهمی در پیدایش دوره‌‌های خشک و مرطوب در سواحل جنوبی دریای خزر دارد. بدین‌ترتیب که در طول دوره‌‌های مرطوب، میزان فعالیت واچرخندها در کریدور شمال دریای سیاه به‌طور برجسته‌‌ای افزایش می‌‌یابد. درحالی‌که در طول دوره‌‌های خشک، کاهش میزان فعالیت واچرخندها در کریدور شمالی با افزایش محسوس فعالیت چرخندها در این منطقه همراه می‌‌‌شود. درعین‌حال افزایش میزان فعالیت واچرخندها در منطقه خاورمیانه و افزایش فعالیت پُرفشار سیبری بر جانب شرقی دریای خزر از نشانه‌‌های دوره‌‌های خشک محسوب می‌‌‌شود. یافته‌‌های تحقیق همچنین بیانگر آن است که افزایش فعالیت سامانه‌‌های بندالی در محدوده شرق اروپا، نقش بسیار مهمی در پیدایش دوره‌‌های مرطوب در سواحل جنوبی دریای خزر دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The investigation of atmospheric circulation patterns during wet and dry spells over the southern coast of the Caspian Sea
چکیده انگلیسی مقاله The prevailing synoptic pattern and the characteristics of the regional atmospheric circulation were studied in order to understand the predominant mechanism which governs the dry and wet spells over the southern coast of the Caspian Sea (SCCS). Monthly precipitation data from 20 weather stations located in the SCCS were analyzed for a 30-year period (1974-2003). Over this period, 10 widespread dry and 10 widespread wet months were identified for the Caspian region by investigating the spatial and temporal distributions of precipitation. Gridded precipitation data for the Middle East, provided by Asian Precipitation-Highly Resolved Observational Data Integration Towards Evaluation of the Water Resources (APHRODITE) on 0.5×0.5 degree grid along with the NCEP/NCAR reanalysis dataset on a 2.5×2.5 degree global grid were employed to determine the characteristics of the atmospheric circulation and to identify the predominant synoptic patterns during the dry and wet spells. The results indicated that the existence of a very strong ridge in the middle troposphere along with the formation of a strong anticyclone in the lower atmosphere over the northern-side of the Black Sea can be considered as the main features of the wet spells over the SCCS. The findings also indicated that the wind direction at the lower atmosphere over the Caspian Sea can be used as an appropriate criterion to separate the wet and dry spells over the SCCS so that the northerly prevailing wind during the wet spells is replaced with the southerly prevailing wind during the dry spells. Additionally, the occurrence of the dry and wet spells in the region is associated with the formation of a sea-saw pattern in vertical velocity values over the Caspian Sea. During the wet spells, formation of the descending prevailing motions over the north half of the Sea simultaneously leads to predomination of the ascending prevailing motions over the southern part. Meanwhile, during the dry spells, a reverse pattern resulting from the ascending and descending motions dominates over the Caspian region. The findings also show that it is reasonable to use the sea-level pressure changes in the Black Sea region as an appropriate index (predictor) to interpret the spatial and temporal variations of precipitation over the SCCS. In this way, during the wet spells, an increase in the sea level pressure over the Black Sea and its consequent positive feedbacks including an anticyclonic circulation over the Black Sea, northerly wind strengthening over the Caspian Sea, and air ascending over the southern part of the Caspian Sea will eventually cause an increase in precipitation over the SCCS. A reverse condition will be found in the dry spells. The investigation of the cyclones and anticyclones frequency and track during dry and wet spells indicates that the northern corridor of the Black Sea plays a very significant role in occurrence of the dry and wet spells over the SCCS. It is found that during the wet spells, the activity of the anticyclones in the northern corridor of the Black Sea is considerably increased. On the other hand, during the dry spells, a decrease in the activity of anticyclones in the north corridor is associated with a significant increase in the activity of cyclones in the region. In addition, an increase in the activity of anticyclones over the Middle East region and the Siberian high-pressure activity over the eastern-side of the Caspian Sea are taken into account as the main features of the dry spells.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله عباس مفیدی |
گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه فردوسی (Ferdowsi university)

آذر زرین |
گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه فردوسی (Ferdowsi university)

میثم کارخانه |
گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه فردوسی (Ferdowsi university)

نشانی اینترنتی http://www.ijgeophysics.ir/article_33538_5f78037f1bc914a13e8498596029f94f.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1514/article-1514-427748.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات