این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ علم، جلد ۱۲، شماره ۲، صفحات ۴۵-۶۳
عنوان فارسی علی محمد اصفهانی و لگاریتم اعداد
چکیده فارسی مقاله از برجسته‌ترین چهره‌های علمی دورۀ قاجار علی‌محمد اصفهانی (1215-1293ق/1800-1876م) است که سال‌های بنیادین حیات علمی و حرفه‌ایش در اصفهان، یعنی پیش از آغاز آشنایی او با علوم اروپایی از طریق مدرسۀ جدید دارالفنون، سپری شده است. تعدادی از آثار علمی اصفهانی به سبک رساله‌های ریاضی قدیم همچون مفتاح الحساب کاشانی یا عیون الحساب محمدباقر یزدی نوشته شده‌اند، در حالی که به نظر می‌رسد آثار دیگر او به سبک و سیاق کتاب‌های درسی دارالفنون به رشتۀ تحریر درآمده‌اند. متأسفانه تعدادی از عناوینی که مورخان در میان آثار اصفهانی ذکر کرده‌اند، امروزه در دست نیست و این موضوع سبب شده است که انتساب برخی نوآوری‌ها به اصفهانی در ابهام باقی بماند. از ابداعات قابل توجهی که به اصفهانی نسبت داده شده، کشف استخراج لگاریتم اعداد است که در بسیاری از منابع تاریخی فارسی همچون مقالات مختلف از ابوالحسن فروغی، جبر و مقابلۀ خیام از غلامحسین مصاحب، تاریخ علوم اسلامی از جلال‌الدین همایی و... تکرار شده است. در حالی که ابوالقاسم قربانی -مورخ ریاضیات- انتساب کشف لگاریتم به اصفهانی را تنها یک افسانه خوانده است. البته عبدالحسین مصحفی با بررسی برخی شواهد و قراین تاریخی نشان می‌دهد که این انتساب چندان دور از واقعیت نیست. در این مقاله تلاش شده است تا ضمن معرفی این ریاضی‌دان و اشاره به بحث‌ها و جدل‌هایی که در بارۀ مسألۀ کشف لگاریتم درگرفته است، به کمک اسناد و مدارک موجود، این ابهامات را تا حدودی روشن کنیم.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی ʿAlī Muḥammad Iṣfahānī and the Logarithm of Numbers
چکیده انگلیسی مقاله ʿAlī Muḥammad Iṣfahānī (1215/1800–1293/1876), was one of the famous scientific figures of Qajar period who passed the formative years of his scientific and professional life in Iṣfahān, i.e. before being acquainted with the European sciences through the modern institution of Dār al-Funūn. Several scientific works of Iṣfahānī were written in the style of the ancient mathematical treatises like Miftāḥ al-Ḥisāb by Kāshī or ʿ Uyūn al-Ḥisāb by Muḥammad Bāghir Yazdī, whereas his other works seem to have been written in the style of the pedagogic books of Dār al-Funūn. The historians have mentioned some titles among Iṣfahānī's works which unfortunately are not available today and therefore the attribution of some innovations to Iṣfahānī remains ambiguous. One of the innovations attributed to Iṣfahānī is the discovery of the extracting the logarithm of the numbers. This attribution is repeated in some historical Persian sources such as The Diffused Articles by Abu al-Ḥasan Furūghī, The Algebra of Khayyām by Gholamhossein Mosaheb, The History of Islamic Sciences by Jalal al-Din Homaee, etc. Nevertheless, the historian of mathematics, Abu al-Ghasim Ghorbani, believes that the attribution of discovery of the logarithm to Iṣfahānī could not be more than a legend, though after examining some historical facts, Abd al-Hossein Moshafi shows that this attribution is not far from reality. In this article, after introducing this mathematician and mentioning the previous debates about the subject, I will try to shed some light on these ambiguities with the help of the extant documents
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله زینب کریمیان |
دانشجو دانشگاه پاریس 7

نشانی اینترنتی http://jihs.ut.ac.ir/article_63351_b5159fd52a4ad9a7b379b5ac7a306d39.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/674/article-674-433729.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات