این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
تاریخ علم، جلد ۴، شماره ۱، صفحات ۰-۰
عنوان فارسی توصیف مقدماتی نظریه‌های صبح کاذب در نجوم دوره اسلامی
چکیده فارسی مقاله در نجوم دوره‌ اسلامی، بین‌الطلوعین نجومی را «صبح صادق» می‌نامیدند. در احکام اسلامی، رؤیت این پدیده، شاخص شروعِ وقت نماز صبح است. همچنین گزارش‌هایی درباره رؤیت‌پذیر بودن هاله‌ای کم‌نور به شکلی کشیده پیش از صبح صادق، که «صبح کاذب» نامیده می‌شد، [از دوره اسلامی] بر جای مانده است. اخترشناسی جدید علت صبح کاذب را بازتاب نورخورشید از ذرات غبار بین سیاره‌ای می‌داند و آن را نور منطقه‌البروجی می‌نامد؛ زیرا در راستای دایرهالبروج امتداد می‌یابد. بیشتر منجمان دوره اسلامی منشأ این پدیده را همانند صبح صادق،‌ بازتاب نور خورشید در جوّ زمین پنداشته‌اند. البته برخی از آنان، بنا بر شواهد به دست آمده از رصدهایشان دریافته بودند که منشأ صبح کاذب نمی‌تواند پراکندگی نور خورشید در جوّ زمین باشد؛ اما نتوانسته بودند نظریه علمی جدیدی را برای تبیین منشأ واقعی آن جایگزین نظریه‌های موجود کنند. در این توصیف مقدماتی، نظریه‌های گوناگون درباره منشأ و ویژگی‌های ظاهری صبح کاذب، از بین متون چاپ شده و چاپ نشده نجوم دوره اسلامی، انتخاب و عرضه شده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله صبح کاذب، صبح صادق، نور منطقه‌البروجی، بین‌الطلوعین نجومی،
عنوان انگلیسی -
چکیده انگلیسی مقاله In the astronomy of the Islamic Period, the astronomical twilight is called “true dawn”. In the Islamic ordinances the observation of this phenomenon indicates the beginning time of the morning prayer. There are also some reports about the visibility of an elongated faint glow before true dawn which was called “false dawn”. In modern astronomy it is clear that the false dawn is caused by the reflection of the sunlight from the interplanetary dust particles, known as the “zodiacal light”, because it extends along the ecliptic. But most astronomers of the Islamic period assumed that it is caused by the reflection of the sunlight in the earth’s atmosphere, similar to the origin of the true dawn. Some of them, of course, did realize that, according to observational evidence, the false dawn cannot be caused in the earth’s atmosphere, but they could not substitute a new scientific theory to explain the real origin of the false dawn. In this preliminary survey various theories regarding the origin and appearance of the false dawn are presented from published and unpublished texts on astronomy of the Islamic period.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله false dawn, True Dawn, Zodiacal Light, astronomical twilight
نویسندگان مقاله حمیدرضا گیاهی یزدی | hamidreza giahi
مدیر گروه تاریخ علم بنیاد دائرهالمعارف اسلامی، تهران

نشانی اینترنتی http://jihs.ut.ac.ir/article_17434_e0b1c21a8e83a13fa734dc6645404114.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/674/article-674-450954.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات