این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های حفاظت آب و خاک، جلد ۲۴، شماره ۳، صفحات ۹۵-۱۱۲
عنوان فارسی جزءبندی فسفر و ارتباط آن با رشد جلبک (Scenedesmus Obliquus) در رسوبات رودخانه‌های غرب حوضه آبخیز دریاچه ارومیه
چکیده فارسی مقاله سابقه و هدف: فسفر یک منبع محدود و عنصر غذایی اصلی در زیست‌بوم‌های رودخانه‌ای است. فسفر موجود در رسوبات رودخانه-ای به شکل‌های شیمیایی مختلفی یافت می‌شود که می‌تواند به تدریج آزاد شده و در نتیجه امکان ایجاد شرایط به‌پروردگی را در رودخانه‌ها فراهم آورد. جزء‌بندی فسفر می‌تواند اطلاعات ارزشمندی را در رابطه با ارزیابی خطر آن در محیط‌های آبی به همراه داشته باشد. با این حال دانسته‌های موجود در رابطه با جزء‌بندی فسفر در رسوبات مربوط به زیست‌بوم‌های رودخانه‌ای ایران بسیار محدود بوده و ارزیابی مشخصی از چگونگی آزاد شدن هر یک از اجزاء آن وجود ندارد. گزارش‌های مکتوب و عینی نشان می‌دهد که پدیده شکوفایی جلبکی در رودخانه‌های غرب حوضه آبخیز دریاچه ارومیه نیز به وفور یافت می‌شود. بنابراین مطالعه شکل‌های شیمیایی فسفر در این رسوبات به منظور توسعه‌ی شاخص‌های مناسب در رابطه با قابلیت استفاده آن‌ها توسط جلبک‌های بومی منطقه، ضروری است. مواد و روش‌ها: در این پژوهش از روش عصاره‌گیری گام به گام و آزمون جلبکی برای ارزیابی شکل‌های مختلف شیمیایی فسفر و قابلیت استفاده این شکل‌ها توسط جلبک سندسموس اُبلیکوس (Scenedesmus Obliquus)، استفاده شد. برای این منظور 34 نمونه رسوب از هفت رودخانه در غرب حوضه‌ آبخیز دریاچه ارومیه برداشت و با عصاره‌گیری چهار مرحله‌ای (کلرید پتاسیم برای فسفر تبادلی، هیدروکسید سدیم برای فسفر آهن و آلومینیومی، اسید کلریدریک برای فسفر کلسیمی و مخلوط اسید سولفوریک و نیتریک برای فسفر باقیمانده) شکل‌های شیمیایی فسفر آن‌ها تعیین شد. آزمون جلبکی با هدف تعیین جزء زیست فراهم فسفر و ارتباط آن با جمعیت جلبکی محیط اجرا شد. به منظور شناسایی ویژگی‌های پراهمیت رسوبات از روش تجزیه به مولفه‌های اصلی استفاده شد. روش خوشه‌بندی سلسله مراتبی و آزمون همبستگی پیرسون به ترتیب برای گزینش نمونه‌های رسوب و تعیین جزء زیست فراهم فسفر مورد استفاده قرار گرفتند. یافته‌ها: نمونه‌های رسوبات رودخانه‌ای اغلب آهکی و درشت بافت بودند و آنالیز مولفه‌های اصلی نیز بر نقش ذرات شن و کربنات کلسیم بر تبیین ویژگی‌های این رسوبات تاکید دارد. یافته‌ها نشان داد که میانگین مقادیر کمی فسفر استخراج شده با استفاده از عصاره-گیری گام به گام (Sequential extraction)در تمامی رودخانه‌ها به غیر از رودخانه‌ی سیمینه‌چای به ترتیب: فسفر کلسیمی (Ca-P) > فسفر باقیمانده (RES-P) > فسفر آهن و آلومینیومی (Fe/Al-P) > فسفر تبادلی (EXCH-P) بود. در رودخانه‌ی سیمینه-چای میانگین مقدار جزء فسفر آهن و آلومینیومی بیش از فسفر باقیمانده بود. آزمون جلبکی به روشنی نشان داد که فسفر آهن و آلومینیومی (Fe/Al-P) دارای ارتباط بسیار معنی‌دار (0001/0 > P، 947/0 = r) با جمعیت جلبکی محیط کشت بود و پس از فسفر آهن و آلومینیومی، فسفر تبادلی (01/0 > P، 668/0 = r) و فسفر باقیمانده (05/0 > P، 563/0 = r) نیز همبستگی معنی‌داری با جمعیت جلبکی نشان دادند. فسفر کلسیمی رابطه‌ی معنی‌داری با جمعیت جلبکی محیط نشان نداد (246/0 = P، 308/0 = r). نتیجه‌گیری: براساس نتایج این پژوهش فسفر آهن و آلومینیومی می‌تواند به عنوان بخشی از فسفر که پتانسیل زیست‌فراهمی بالایی دارد، در نظر گرفته شوده و به دلیل همبستگی بالا با رشد جلبک در محیط می‌تواند شاخصی ارزنده برای ارزیابی سلامت رسوبات از دیدگاه پدیده‌ی به‌پروردگی محسوب شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله فسفر، رسوب، جلبک، زیست‌فراهمی،
عنوان انگلیسی Phosphorus Fractionation in relation to algal growth (Scenedesmus Obliquus) in western river Sediment of Urmia Lake basin
چکیده انگلیسی مقاله Background and Objectives: Phosphorus is a finite resource and an essential nutrient for sustaining all forms of life in aquatic environment. It was also found in various chemical forms which might be gradually released into water column and exacerbate eutrophic condition in rivers and lakes. Thus, P fractionation provide useful insight into risk posed by P-associated sediments to aquatic environment. There is little information available regarding P chemical forms and its bioavailability in aquatic ecosystems in Iran and there was limited number of publications regarding the evaluation of P forms release from river sediments. The published reports and field observations clearly insist on the phytoplankton growth and some dense algal blooms occurring during years with low water in river sediments. Thus, evaluation of P in aquatic environments by algal bioassay and threats of losing biodiversity could be essential. Material and Methods: Thirty four river sediments from seven main rivers of the Urmia Lake basin were taken from depth of 0-10 cm for algae (Senedesmus Obliquus) bioavailable P evaluation by sequential chemical extraction. Phosphorous pools in these sediments extracted using operationally defined method that includes as exchangeable (EXCH-P), iron and aluminum oxide-bound (Fe/Al-P), calcium bound (Ca-P), and residual P (RES-P). Principle component analysis was conducted to determine the important properties and chemical forms of P in sediment samples. Algal bioassay was carried out to distinguish the bioavailable P fractions. Hierarchical cluster analysis and Pearson simple correlation were applied for selection of the samples of algal assay and determining bioavailable P fraction, respectively. Results: Generally, sediments had coarse texture with high amount of silt and very fine sand. Principle component analysis indicates that particle and carbonate-related properties have significant role in determination of sediments properties. The average rank order of P extraction by sequential extraction were, Ca-P > RES-P > Fe/Al-P > EXCH-P for all rivers except the Simineh Chai. Simineh Chai sediments had higher concentration of Fe/Al-P than RES-P, indicating possible pollution in the river. There was significant correlation between Fe/Al-P (r = 0.947, P< 0.0001), EXCH-P (r = 0.668, P < 0.01), and RES-P (R=0.563, P Conclusion: Analysis of P fractions in sediments by sequential chemical extraction shows that Fe/Al-P fraction provided higher potential bioavailability, and due to significant correlation with algal growth is proper indicator to evaluate river health and eutrophication of Urmia Lake. River sediment of Urmia Lake had high ability to retain P in Ca-P fraction which could be recalcitrant P pool for algal growth.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله phosphorus, Sediment, Algae, Bioavailability
نویسندگان مقاله حامد ارفع نیا |
دانشجوی دکتری گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

عباس صمدی |
استاد گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

فرخ اسدزاده |
استادیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

ابراهیم سپهر |
دانشیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

زهرا عسل پیشه |
پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه ارومیه (Urmia university)

نشانی اینترنتی http://jwsc.gau.ac.ir/article_3751_f4864ac1ec9cd480db658973214486a5.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1379/article-1379-460016.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات