این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۷، شماره ۱۳، صفحات ۱۴۳-۱۵۶
عنوان فارسی بررسی ساختار رنگدانه های به کار رفته در گچبری‌های به دست آمده از محوطه قلعه یزدگرد
چکیده فارسی مقاله دوره‌ی اشکانی سرآغاز استفاده از گچبری در تزیینات معماری ایران بود و از قرن دوم م. به‌بعد شاهد به‌کارگیری رنگ‌های متنوعی برروی زمینه‌ی سفید گچبری‌ها هستیم که به آن‌ها جلوه‌ی زیبایی بخشیده‌اند. به‌نظر می‌رسد که هدف از رنگ‌آمیزی این آثار که زینت‌بخش بناهای مهم دوره‌ی اشکانی بوده‌اند، علاوه‌بر جنبه‌ی بصری، تأکید بر انتقال پیام سازندگان و بانیان آثار نیز باشد. یکی از مهم‌ترین محوطه‌هایی که گچبری‌های ارزشمندی از آن به‌دست آمده، محوطه‌ی تاریخی قلعه‌یزدگرد است. این گچبری‌ها شامل نقوش: انسانی، حیوانی، هندسی، گیاهی، ترکیبی و عناصر معمارانه است. قطعات بسیاری از گچبری‌های فوق، رنگ‌آمیزی شده‌اند. این قطعات، دارای یک یا چندرنگ هستند، اما تاکنون برروی رنگ‌های به‌کار رفته در آن‌ها پژوهشی صورت نگرفته است؛ این درحالی است که گچبری‌های قلعه‌یزدگرد از مهم‌ترین محوطه‌های مهم دوره‌ی اشکانی است که قطعات قابل‌توجهی گچبری رنگین از آن کشف شده است. هدف از این تحقیق، پاسخ‌گویی به این سوالات بوده است: 1. رنگ‌های به‌کار رفته در گچبری‌های قلعه‌یزدگرد کدامند و آیا رنگ در صحنه و نقش خاصی به‌کار رفته است؟ 2. برای رنگ‌آمیزی گچبری‌های این محوطه از چه رنگ‌دانه‌هایی استفاده شده است؟ این تحقیق با استفاده از مطالعات موزه‌ای و کتابخانه‌ای انجام شده است؛ هم‌چنین گچبری‌های رنگین این محوطه، برای نخستین‌بار مورد آزمایش قرار گرفتند. برای بررسی و آنالیز رنگ‌دانه‌ها از روش‌های پراش پرتو ایکس (XRD)، آزمایش پتروگرافی و طیف‌سنجی زیر قرمز تبدیل فوریه (FTIR) استفاده گردید. طبق نتایج به‌دست آمده، در گچبری‌های قلعه‌یزدگرد از رنگ‌دانه‌ی آبی مصری برای رنگ آبی، از رنگ‌دانه‌ی سبز خاکی (سبز سیلو) برای رنگ سبز و برای رنگ‌های قرمز، صورتی و زرد از رنگ‌دانه‌ی اُخرا استفاده شده است. به‌نظر می‌رسد که در قلعه‌یزدگرد برای رنگ‌آمیزی نقوش از رنگ‌دانه‌‌های کانی استفاده شده و از رنگ‌دانه‌های آلی برای تولید رنگ در این مجموعه استفاده نشده است.  
کلیدواژه‌های فارسی مقاله قلعه یزدگرد، اشکانی، رنگدانه، آبی مصری، گچبری،
عنوان انگلیسی Painted Parthian Stuccoes from Qal‘eh-i Yazdigird
چکیده انگلیسی مقاله The use of stucco decoration on buildings has become popular in Iran from the first century but from the second century onwards stucco decorations were painted in bright colors. An important group of the Parthians Painted Stuccoes excavated in the 1965-79 and 2008 in Qal'eh-i Yazdigird. Qal'eh-i Yazdigird is a Parthian Palace Stronghold in the Zagros range of mountains in western Iran. During the excavations carried out in Gach Gumbad and Hushtareh areas a total of 389 stucco pieces were found and have been repaired. In comparison to the simultaneous Parthian areas such as Uruk, Seleucia, Kuh-i Khwaje and Assure, the motifs of the stuccoes of Qal'eh-I Yazdigird witnessed the greater diversity and amount of the motifs leading to the fact that the stuccoes here have being used to decorate a larger sections of the buildings in these complex. The stuccoes are used to decorate walls, part of columns, capitals, niches and cornices of the buildings. The stuccoes of the Qal'eh-I Yazdigird can be divided into 6 major groups according to the type of decoration, including human, animal, floral, geometric, architectural and compound elements and motifs. Much of the stucco decorations were vividly painted. Some of the fragments are Polychrome. In Qal'eh-I Yazdigird, painted stuccoes in comparison with the other simultaneous areas were widely used so that out of 163 pieces of stuccoes from there, 69 pieces (42.3 percent) were painted. In fact, painting has been the latest stage in the creation of stucco decoration process. In Qal'eh-I Yazdigird site, to the best representation of the motifs, the surface of stuccoes were firstly painted by a bright color while the motifs themselves were generally painted by the paints darker than the background one. These colors consist of green, deep blues, pink, deep reds, orange, brown, purple and yellow. In some cases, motifs were decorated by a particular paint (e.g. blue, red, green) which have mainly been used to portrait hunting scenes, a woman capital with two dolphins in hand and griffins. Some parts were also frequently painted by two or three paints such as pink and green crenellations as well as making more contrast between paints and the background plasters which would enhance the magnificence and beauty of the stucco decorations. For the stuccoes of Qal'eh-I Yazdigird, it cannot be said that the coloring is confined to a particular motif or scene, since the study of Qal'eh-i Yazdigird stuccos is still incomplete and the impact of environmental factors in the modification of the stucco colors have not yet been properly identified. In this research because of the importance of stuccoes of Qal'eh-I Yazdigird we tried to sample the stuccoes available in the National Museum of Iran to identify the kinds of pigments used as well as to understand the technology by which the colorful stuccoes of the Parthians were appeared. These were analyzed for the first time within in 2013 in Iranby the authors present. The pigments red ochre and yellow ochre (identified by the presence of the main chromophores hematite and goethite), Egyptian blue and green earth (terre-verte glauconite) were found on decorated surfaces. FTIR, X-ray diffraction (XRD) and Petrography methods have been used to study the characterize pigments used in the stucco decoration. In fact, only inorganic pigments are used for painting stuccoes and botanic pigments have not been identified. The existence of the Egyptian blue pigment which is a handmade material proved to have been used for the first time during the Parthian period but still we do not know whether it was imported or has been made locally. It is a challenge should be clarified by the further researches.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله مژگان خان مرادی |
دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

کمال الدین نیکنامی |
استاد گروه باستان شناسی دانشگاه تهران
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه تهران (Tehran university)

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2018_4ccc0b2884f495bff12c811400079c2c.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-478398.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات