این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
زبان شناسی و گویش‌های خراسان، جلد ۹، شماره ۱۶، صفحات ۴۵-۰
عنوان فارسی نگاهی به ریشه چند واژه گیلکی
چکیده فارسی مقاله ریشه شناسی را به اختصار بررسی خاستگاه یا تاریخ واژه دانسته اند. از این رو برای دست یابی به ریشه حقیقی واژه باید در زمان به عقب بازگشت تا به وضعیتی رسید که اطلاعات مربوط به واژه به صورت شفاف و روشن در اختیار قرار گیرد و بتوان با اطمینان فرایند شکل گیری واژه را بازسازی کرد. گویش گیلکی یکی از گویش های ایرانی نو است که در شمار گویش های شمال غربی ایران جای داشته و در حاشیه سواحل جنوب غربی دریای خزر رواج دارد. در این پژوهش به بررسی ریشه‌شناختی بیست واژه گیلکی پرداخته شده است. داده های این جستار از ناحیه جلگه ای شرق استان گیلان و منطقه کوهستانی دیلمان گرداوری شده اند. در هر مدخل ریشه ایرانی باستان و ریشه هندو اروپایی آورده شده، و ویژگی های آوایی و ساختاری واژه توضیح داده شده است. پس از آن واژه های هم ریشه در دیگر زبان ها و گویش های ایرانی آورده شده است. واج‌نوشت داده‌ها در این پژوهش بر اساس شیوه و نشانه‌های رایج در آثار مربوط به زبان‌های ایرانی انجام پذیرفته است. این بررسی پیوند زبانی گویش گیلکی را با دیگر زبان ها و گویش های ایرانی در دوره های سه گانه تاریخی ایرانی باستان، میانه و نو آشکار ساخته، و سیر تحول واج های این گویش را به روشنی باز می نماید. افزون بر این، نشان دهنده ظرفیت واژگانی و معنایی این گویش و دیگر زبان ها و گویش های مرتبط با آن نیز هست.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The Etymology of Some Gilaki Words
چکیده انگلیسی مقاله Extended Abstract 1- Introduction Etymology is in brief the study of word’s origin or history. Thus, to achieve the correct root of ‌a word, one should get back in time to be able to provide evident information about the word and confidently restore the word-formation process. Gilaki dialect is a modern Iranian one belongs to the northwestern branch of Iranian languages and dialects spoken toward the edge of Caspian Sea and the sideline of southwest coast of the Sea. Like other Iranian dialects, Gilaki is of several types such that sometimes a different variation is used in the neighboring parts. In addition, Gilaki, in terms of linguistics is significantly different from standard Persian in different structural, phonological, and lexica levels. 2- Methodology This research is a diachronic one which studies the etymology of twenty Gilaki words on the basis of the reliable references of historical linguistics as well as etmylogical ones. Based on researcher’s intuition, the data were collected from the plains of east Guilan and the mountainous part of Deylaman and some others were gathered in the field. In any entry, the ancient Iranian and Indo-European roots along with the phonological/ structural features of the word are given. Then, the cognates of other Iranian languages and dialects are presented. The field method was used to get the data from Tati, Talishi, Mazandarani, and Hawrami. The phonemic transcription of the data was done in terms of the methods and symbols prevalent in the works in Iranian languages. 3- Discussion -ča:mən »urine« This is the Gilaki noun derived from ancint Iranian *č āman- *uara- > vər- -dajanēn »to pain« It is the Gilaki causative verb from causative stem dajan-, present stem daj- derived from ancient Iranian *daj- »to burn, to fire« > *daja- > daj-. - dəxrāvəstən »crumble« It is the Gilaki verb from derivative prefix də-, past stem xrāvəst- derived from *xrau- »to tear, to rip, to break« >*xrāua- > xrāv-. - fušon »wrinkle« It is the Gilaki noun from derivative prefix fu- »bottom« and šon *vaxta- > vat-. -kərjə »tap, flick« It is the Gilaki noun derived from ancient Iranian *karčaka- *mixta- > məxt- > mət. - nəštə »old« It is the Gilaki participle based on ancient participle derived from *nas- »to disappear, to vanish« > *nasta- > našt-. - nəvəstə »moved« It is the Gilaki participle based on past stem of nəvəst- formed on present stem nəv-: *naṷ- »to move« > *naṷa- > nəv-. -rut »muddy & contaminated water« It is the relic of ancient Iranian participle *ruta- *tāra- > tār-. -valət »torn« It is the relic of ancient participle from derivative prefix va- and *rak- »to cut, to tear « >*rakta- > lət-. -vindərdə »standing« It is the Gilaki participle from the ancient Iranian *ṷi-ni-dar- »to stand «> *ṷindarta- > vindərd- xəfə »cough« It is the Gilaki noun derived from *xafaka- *zāra- > zār- » to hurt, to injure, to irritate « 4- Conclusion Studying the etymology of Gilaki words not only reveals the association of this dialect with other Iranian dialects particularly Tati, and Talishi in three periods of Ancient, Middle, and Modern Iranian, it also reflects the developmental process of phonemes and lexical structures and indicates the lexical and semantic capacity of this dialect, as well as other Iranian languages, and the related dialects. Taking the opportunity to scrutinize Iranian languages and dialects in terms of historical linguistics and etymological researches. This is to find a way not only to preserve and keep these valuable treasures but also to use their lexical and semantic capacity for word-formation and further to enhance the richness of Persian language.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله
نشانی اینترنتی https://jlkd.um.ac.ir/index.php/lj/article/view/61801
فایل مقاله فایلی برای مقاله ذخیره نشده است
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده علمی - پژ‍وهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات