این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
باغ نظر، جلد ۱۴، شماره ۵۶، صفحات ۴۳-۵۶
عنوان فارسی بن‌مایه‌های کهن اسطوره ضحاک در ایران بر‌اساس نقوش روی مهر دوره عیلامی(هزاره سوم قبل از میلاد)
چکیده فارسی مقاله هنر ایران از دیر باز متضمن نقش‌های ترکیبی فراوان از موجودات تخیلی  بوده که در عین زیبایی به پشتوانه باورهای عمیقی شکل گرفته و بیان کننده اعتقادات آیینی، داستان‌ها و اساطیر ایرانی بوده‌اند. درطی قرن‌ها نه تنها خود نقش‌مایه بلکه بخش عمده‌ای از باورهای مؤثر در شکل‌گیری آن نقش‌مایه به‌ این‌ ترتیب دچار تغییرات متعددی شده است. شاهنامه فردوسی به عنوان مخزن بخش عمده‌ای از اساطیر ایران از اهمیت به سزایی برخوردار است. این نکته که داستان‌های شاهنامه بر‌اساس متون کهن شکل گرفته‌اند تقریباً مورد قبول اغلب محققان است. یکی از داستان‌های بسیار تأثیرگذار شاهنامه داستان ضحاک یا انسان ماردوش است. بر‌اساس‌ مدارک موجود انسان ماردوش موجودی است که از گذشته‌های دور در باورهای مردم ایران شکل گرفته و نمونه‌های آن را می‌توان بر روی سه مهر به دست آمده از شوش، تپه یحیی و تپه شهداد مشاهده ‌کرد. این نقش‌مایه که توسط باستان شناسان در حدود 2200-2400 قبل از میلاد تاریخ‌گذاری شده است در دو منطقه ایران و بین‌النهرین دارای نقاط اشتراک فراوانی بوده است. تحقیق حاضر با استفاده از روش مطالعه اسنادی انجام شده است و با بررسی نقش کهن انسان ماردوش روی این سه مهر به بررسی ارتباط آنها با داستان ضحاک در شاهنامه می‌پردازد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که گونه‌هایی از داستان انسان ماردوش در دوران کهن رایج بوده و در طول زمان با اساطیر دیگر تلفیق شده به داستان ضحاک ماردوش در شاهنامه تبدیل شده است. می‌توان نشانه‌هایی از خدایان جهان‌مردگان در بین‌النهرین و همچنین اینشوشیناک، خدای عیلامی را در شخصیت انسان ماردوش پیدا ‌کرد. ضحاک نیز با روایت دگرگون شده‌ای برخی این نشانه‌های کهن  را با خود دارد : همچون خشم و خرابی، بدعهدی و فرمانروای مردگان بودن را.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله انسان ماردوش، ضحاک، مهر، شاهنامه، بین‌النهرین، اتانا،
عنوان انگلیسی Configuring the Roots of Zahak Myth according to the Elamites’ Cylinder Seals (3rd Millennium B.C.)
چکیده انگلیسی مقاله What is different about Iranian art is the use of hybrid motifs which is a characteristic of the Iranian art. The hybrid forms show the impact of the mythological beliefs. These beliefs also have changed a lot so it is hard to recognize the exact meaning of these motifs. Shahnama is the source of great myths in Iran and is the main source for tracing myths between the Islamic periods and the mythological beliefs before Islam. This research is based on studying the snake-man which is known as Zahak in Shahnama. The research focuses on three cylinder seals (the impressions found) which show the snake-man. These cylinder seals were found in Susa, Tepe Yahya and Tepe Shahdad. All three date back to the third millennium B.C. The snake-man which has two snake or dragons on the shoulders was well-known in Iran and Mesopotamia. The god of the dead is basically showed by this motif in Mesopotamia. Especially, Ningišzida is a Mesopotamian deity of the underworld. His name in Sumerian is translated as "the lord of the good tree". The city of Lagash had a temple dedicated to Ningišzida, and Gudea, patesi of Lagash in the 21st century BC, was one of his devotees. Moreover, what is so different about the Susa seal is the scene which shows a man flying to the sky. This reminds the myth of Etana in Mesopotamia. The results of this study show that a of myth was known in Iran during the 3rd millennium which may reflect some influences of Etana myth and the myths related to the snake-man known as Zahak in Shahnama. Although there is not much known about the Elamites' gods, Inshûshinak ,the  great Elamite god, may be more connected to this motif than other deities in Iran because he is also best known for his reliance to the dead bodies and underworld. What is so interesting is that the most outstanding characteristic of Zahak is connected to his power of death through killing the young men in his myth. So the study believes that the man with snakes on his shoulders has been the god of underworld and death in the history.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Snake-man, Zahak, Shahnama, Mesopotamia, Etana
نویسندگان مقاله بیتا مصباح |
عضو هیئت علمی دانشگاه سمنان، دانشکده هنر، گروه پژوهش هنر
سازمان اصلی تایید شده: دانشگاه سمنان (Semnan university)

نشانی اینترنتی http://www.bagh-sj.com/article_56138_642bf153a53144ab1e013ac2d23179d5.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/638/article-638-565705.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات