این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
فیزیک زمین و فضا، جلد ۴۴، شماره ۱، صفحات ۷۱-۸۸
عنوان فارسی کاربرد تئوری کوپلا جهت ارزیابی عملکرد مدل هیدرولوژیکی IHACRES (مطالعۀ موردی: حوضۀ آبریز طالقان)
چکیده فارسی مقاله شرط اصلی استفاده از یک مدل هیدرولوژیک در یک حوضۀ آبخیز، ارزیابی عملکرد آن مدل است. در تمام معیارهای معمول در هیدرولوژی از جمله ضریب ناش- ساتکلیف (E)، ضریب همبستگی (R)، مجذور میانگین مربعات خطا (RMSE) و شاخص تطابق (d) به مقایسۀ خروجی مدل با داده‌های مشاهده‌ای پرداخته می‌شود و از توزیع احتمالاتی خروجی مدل و رابطۀ آن با توزیع مقادیر ورودی غفلت می‌شود. این مسئله به‌ویژه زمانی که هدف، استفاده از خروجی مدل در تحلیل فراوانی هیدرولوژیک باشد، حائز اهمیت است. در این مطالعه کاربرد جدیدی از تئوری کوپلا جهت ارزیابی عملکرد مدل در شبیه‌سازی صحیح رابطۀ احتمالاتی بارش-رواناب معرفی می‌شود. بدین منظور مدل هیدرولوژیکی IHACRES انتخاب گردید و جهت شبیه‌سازی دبی روزانۀ حوضۀ آبخیز طالقان به کار رفت. مدل مذکور در دورۀ پنج‌سالۀ 1995-2000 واسنجی شد و سپس جهت شبیه‌سازی دبی روزانۀ دورۀ پنج‌سالۀ 2000-2005 به کار رفت. نتایج ارزیابی عملکرد مدل با استفاده از معیارهای ارزیابی عملکرد معمولی از جمله ضریب ناش- ساتکلیف (75/0)، ضریب همبستگی (87/0)، RMSE (2/7) و شاخص تطابق (93/0) بر عملکرد مطلوب مدل دلالت دارد؛ با این حال برازش توابع کوپلا به داده‌های شبیه‌سازی‌شده و مشاهده‌ای بارش-رواناب نشان داد توابعی با خصوصیات متفاوت به داده‌های شبیه‌سازی‌شده و مشاهده‌ای برازش یافتند. تابع کوپلا کلایتون و گوس با دارابودن حداقل مقادیر AIC، BIC و LL به‌ترتیب به داده‌های مشاهده‌ای و شبیه‌سازی‌شده برازش داده شدند که دلیل این امر ناتوانی مدل در شبیه‌سازی دبی‌های حداکثر است که در انتخاب نوع تابع کوپلا نمود پیدا کرده است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله کوپلا، کلایتون، گوس، مدل IHACRES،
عنوان انگلیسی Application of Copula theory for IHACRES hydrologic model evaluation (Case study: Taleghan watershed)
چکیده انگلیسی مقاله Hydrologic modeling plays an important role in hydrologic response prediction for water resources managements, flood control and soil and water conservation. Performance evaluation is necessary before using a hydrologic model in a watershed. Various traditional evaluation criteria such as Nash-Sutcliff (E), correlation coefficient (R), Root Mean Square Error (RMSE) and index of agreement (d) are commonly used for the performance evaluation of hydrologic models. All these criteria compare the model output with observed data, however they cannot capture all the features reproduced by the hydrologic models such as information content of data and stochastic relationship between rainfall and run-off. This is doubly important when carrying out frequency analysis on the model output. This study aims at introducing a new application of copulas for the performance evaluation of hydrologic models in accurate simulation of stochastic relationship between rainfall and runoff. To this end, IHACRES hydrologic model was selected for daily flow simulation in the Taleghan watershed. The selected model was calibrated for the 5-year period of 1995-2000 and evaluated for 5-year period of 2000-2005. The non-linear module calibration optimized the parameters C, τw and F as 0.002 mm, 22 days and 4 degree Celsius respectively. The linear module parameters was also optimized as τq = 0.02 days, τs = 41.25 days and vs = 1. Performance evaluation of the model via Nash-Sutcliff (E=0.75), Pearson correlation coefficient (R= 0.87), root mean square error (RMSE=7.2) and index of agreement (d=0.93) indicated a good performance of the model for the evaluation period. Although the numerical performance evaluation criteria show satisfying results, however visual inspection of the scatter plot of observed and simulated flow showed that the model significantly underestimated the peak flows in spring. In contrast, the winter flow rate is noticeably overestimated. Regarding the Mediterranean climate of the study area, the greater portion of the winter precipitation falls as snow which piles up in mountains without draining into the river network. With the onset of spring and warming weather, the snow pack melting accompanied with spring precipitations lead to the peak flow generation in spring. As the snowmelt simulation module is not included in the model, the model considered all precipitation as rain in January, February and March. This lead to the overestimation of winter flow rate. On the other hand, the spring peak flows is underestimated because of neglecting the snowmelt runoff. In the next step various copula functions with different tail dependence structure in the upper and lower tail including Archimedean copulas (Clayton, rotated Clayton, Gumbel, rotated Gumbel, Frank) and elliptical copulas (Gaussian, t-copulas) were fitted on observed and simulated rainfall-runoff time series. Various goodness-of-fit test criteria AIC, BIC and Log likelihood (LL) were employed to choose the best fit copula functions for the observed and modeled time series. Results showed that the Clayton copula with the lowest AIC, BIC and LL values (AIC = –236.28, BIC = –236.28 and LL = –118.13) best fitted observed rainfall-runoff time series. Gaussian copula with lowest AIC, BIC and LL values (AIC = –217.08 BIC = –217.08 and LL = –108.54) was also selected as the best fitted copula for modeled rainfall-runoff time series. Nevertheless, the poor performance of the model in simulating the spring peak flows due to snowmelt runoff, the model has been approved by traditional performance evaluation criteria. However fitting the observed and simulated rainfall-runoff time series with Clayton and Gaussian copulas with different tail dependencies indicated inability of the model to properly simulate stochastic relationship between rainfall and runoff.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله IHACRES model, Copula, Clayton, Gaussian
نویسندگان مقاله اسماعیل دودانگه |
دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

کاکا شاهدی |
دانشیار، گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

کریم سلیمانی |
استاد، گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

نشانی اینترنتی https://jesphys.ut.ac.ir/article_63604_31c3b61d5fcf70dcc2e6225d0244c5e7.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1035/article-1035-582545.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات