این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
جامعه شناسی تاریخی، جلد ۶، شماره ۳، صفحات ۲۱۱-۲۶۳
عنوان فارسی راز جدال نرسه با بهرام ها از نگاه انسان شناسی فرهنگی
چکیده فارسی مقاله چگونگی ولیعهدگزینی و انتخاب جانشین شاهنشاه از مسائل ابهام­آلود ساختار حکومتی ساسانیان است؛ به‌گونه­ای‌که در تاریخ چهارصدساله­ی ساسانیان، سرنوشت جانشینی شاهنشاه را جدال میان دودمان سلطنت، روحانیان قدرتمند مَزدیسنی و خاندان­های بزرگ فئودال رقم می­­زد. طبق قانون مرسوم ساسانیان، به‌طور معمول حق سلطنت از آن "نخست­زادگان" بود؛ هر چند در مواردی شاهنشاه به صلاح‌دید خود حکم به جانشینی فرزند کوچک­تر می­داد. یکی از جنجالی­ترین رقابت­ها بر سر تصاحب تاج و تخت، نبرد میان نرسه و بهرام­ها (بهرام یکم، بهرام دوم و بهرام سوم) است که به مدت سه نسل، داغ نفاق را بر تارک خاندان سلطنت نهاد. این درگیری با چنان شدت و حدتی تداوم یافت و چنان بازتاب گسترده­ای بر شواهد کتیبه­ای، سکه­شناختی و نگارکندهای صخره­ای بر جای نهاد که نمی­توان از آن همچون جدال­های مرسوم میان درباریان یا حرص و آزی صِرف برای نیل به سلطنت یاد کرد.­ در این جستار بر آنیم تا دریابیم که چرا شاهزاده نرسه، پسر شاپور اول با تخطی از قوانین "حق نخست­زادگی"  و "انتقال سلطنت از پدر به پسر"، مصرانه بر طبل مخالفت کوبید و طی کشاکش با سه نسل از رقبای خود داعیه­ی حق سلطنت سر داد. چه چیز او را چنین محق سلطنت می­نمود؟ راز پایداری و سماجت نرسه تا نیل به پادشاهی چه بود؟ نظر به این که اهتمام در پاکی خون و نسب در خانواده، صفت بارز جامعه­ی ساسانی است، نمی­توان تنها به حق پدر­تباری شاهزادگان اکتفا کرده و از حق مادرتباری آنان گذشت. "ازدواج با محارم سلطنتی (پادشاه­تباری)" در عصر ساسانی، خود شاهدی است معتبر بر صدق این گفتار. از آن‌جاکه جستار تاریخی ما رویکردی انسان­شناسانه دارد و "جامعه­شناسی خانواده" نقطه­ی تلاقی تاریخ و انسان­شناسی است، به منظور پاسخ­گویی به پرسش­های یادشده، ناگزیر از تفحص در تبارشناسی پادشاهان مورد بحث، حق تباری از منظر انسان­شناسی فرهنگی و مقوله‌ی "ازدواج با محارم" از دریچه­ی جامعه­شناسی تاریخی هستیم. روش پژوهش، مطالعه‌ی تطبیقی میان منابع تاریخی، مطالعات قوم­نگاری و شواهد باستان­شناختی با رویکردی روان- انسان­شناختی است. ماحصل این جستار، پی بردن به حق "دوسر شاه­تباری" در امر ولیعهدی است که گویی بر حق "نخست­زادگی" شاهزادگان ارجحیت داشته است.    
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The Mystery of Long-lasting Quarrel between Narseh and Bahrams: A Cultural Anthropology Perspective
چکیده انگلیسی مقاله Selecting crown prince has always been an ambiguous enigma in the Sassanid era. Crown prince nomination had been a matter of debates and sometimes quarrels amongst the royal family, the Magi, and the powerful feudals. According to the primogeniture law, in the Sassanid dynasty, crown prince was a position dedicated to the eldest son. However, documents indicate that sometimes the King himself decided to choose a younger son as his successor. One of the most challenging examples of such exceptional cases is the long-lasting quarrel between Narseh and Bahrams (Bahram I, II, and III) for grasping throne, which lasted for three decades. Naresh (youngest son of Shapur I) clearly violated the Primogeniture law and claimed throne over his older brother (Bahram I) and his successors for more than three decades. This research is trying to answer some key questions in this matter: why did Prince Narseh violate the Primogeniture law and claim the power for about three decades? What were his justifications in pursuing the power? Why did he insist on his solicitation? Here we represent another crucial element in selecting crown prince in the Sassanid dynasty, which is called "blood purity". This law indicates that princes with double - sided pure blood (paternal and maternal) might have been preferred to the elder ones. This research is based on comparative analysis of historical documents, ethnographic studies, and archaeological data via psyco-anthropological view. It seems that in the Sassanid era, the law of "Royal Biternality" or "Royal Bilateral Descent" was superior to the law of "Primogeniture".
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله سرور خراشادی | Sorur Khorashadi
Ph.D. Candidate in Historical Archaeology, Department of Archaeology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

حامد وحدتی نسب | Hamed Vahdati Nasab
Associate Professor in Archaeology, Department of Archaeology, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
دانشیار گروه باستان شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

نشانی اینترنتی http://journals.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-25-1000-7224&slc_lang=fa&sid=25
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/744/article-744-595140.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات