این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
آرشیو توانبخشی، جلد ۱۹، شماره ۲، صفحات ۱۰۲-۱۱۵
عنوان فارسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی
چکیده فارسی مقاله هدف اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی به عنوان یکی از شایع‌ترین اختلال‌ها شناخته شده است که یکی از دلایل اصلی ارجاع کودکان به کلینیک‌ها به خاطر مشکلات رفتاری است. کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، علاوه بر مشکلات رفتاری و اجتماعی، با والدین، برادران و خواهران و معلمان هم مشکل دارند. ماهیت پایدار طرد اجتماعی به‌آسانی سبب انزوای اجتماعی می‌شود. درنتیجه کودکان و بزرگ‌سالان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، دوستان کمی دارند. اگرچه آن‌ها ناامید هستند، ولی می‌خواهند مورد دوست داشتن قرار گیرند. آن‌ها با جور شدن تلاش می‌کنند تا دوستانی پیدا کنند، ولی تلاش آن‌ها، شانس‌‌شان را برای تعامل با دیگران به حداقل می‌رساند و چرخه معیوبی را ایجاد می‌کند. به نظر می‌رسد بازی‌درمانی بتواند مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی را کاهش دهد و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را بهبود بخشد. بازی‌ یکی از روش‌های درمان کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی است، چراکه این کودکان با مشکلاتی در رفتار و مهارت‌های اجتماعی مواجه هستند. پژوهش حاضر به‌ منظور بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در شهرستان آران و بیدگل انجام شد.  روش بررسی این پژوهش، یک مطالعه نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه شاهد بود. در این پژوهش 30 پسر 5 تا 6 ساله با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی شرکت داشتند که به روش نمونه‌گیری در دسترس از مراکز پیش‌دبستانی شهرستان آران و بیدگل انتخاب شده بودند. آزمودنی‌ها به دو گروه 15 نفری آزمایش و شاهد تقسیم شدند. گروه آزمایش، بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری را در 12 جلسه دریافت کردند، درحالی‌که به گروه شاهد این آموزش ارائه نشد. ابزارهای استفاده‌شده در این پژوهش پرسش‌نامه مشکلات رفتاری راتر- فرم والدین (1975) و مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) بود. والدین پرسش‌نامه مشکلات رفتاری راتر و معلمان مقیاس درجه‌بندی مهارت‌های اجتماعی گرشام و الیوت را برای آزمودنی‌ها در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون تکمیل کردند. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه‌، قبل و بعد از مداخله با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری و نسخه 23 نرم‌افزار SPSS تجزیه‌و‌تحلیل شد. یافته‌ها در ابتدا مفروضه‌‌های طبیعی بودن و همگنی واریانس و کوواریانس متغیرها ارزیابی شد. آزمون کلموگروف اسمیرنوف حاکی از آن بود که همه متغیرها طبیعی هستند (05/0P>). آزمون باکس هم فرض همگنی واریانس و کوواریانس را تأیید کرد. بنابراین مفروضه‌های آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیری برقرار است و می‌توان برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از این آزمون آماری استفاده کرد. نتایج تحلیل کوواریانس چندمتغیری نشان داد بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری اثر معناداری بر مشکلات رفتاری و مهارت‌های اجتماعی کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی داشت (0001/0P<). همچنین نتایج بیانگر اثر معنادار بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری بر همه خرده‌مقیاس‌های مشکلات رفتاری (پرخاشگری و بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی، کمبود توجه) و مهارت اجتماعی (مشارکت، ابراز وجود، مهار خود) در این کودکان بود (0001/0P<). بر اساس مجذور اتا می‌توان عنوان کرد به‌ ترتیب 70، 51، 62، 66، 68 و 67 درصد از تغییرات هر یک از مؤلفه‌های پرخاشگری و بیش‌فعالی، اضطراب و افسردگی، ناسازگاری اجتماعی، رفتارهای ضداجتماعی، کمبود توجه و مشکلات رفتاری به علت اثر مشارکت آزمودنی‌ها در برنامه بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری است. همچنین با توجه به مجذور اتا می‌توان بیان کرد که به ترتیب 69، 58، 52 و 61 درصد از تغییرات هر یک از مؤلفه‌های مشارکت، ابراز وجود، مهار خود و مهارت‌های اجتماعی از شرکت کودکان پیش‌دبستانی با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی در برنامه بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری ناشی می‌شود. نتیجه‌گیری بازی‌درمانی مبتنی بر مدل‌ شناختی رفتاری می‌تواند مشکلات رفتاری کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی را کاهش دهد و مهارت‌های اجتماعی آن‌ها را بهبود بخشد. بنابراین، برنامه‌ریزی به منظور استفاده از بازی‌‌درمانی برای کودکان با اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی اهمیت ویژه‌ای دارد.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی The Effectiveness of Play Therapy Based on Cognitive-Behavioral Model: Behavioral Problems and Social Skills of Pre-School Children With Attention Deficit Hyperactivity Disorder
چکیده انگلیسی مقاله Objective Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) is widely recognized as one of the most common neurodevelopmental disorders affecting children due to which they are frequently referred to clinics for their behavioral problems. Adding to their behavioral problems, many children with ADHD also have socialization with their parents, siblings and teachers. The long-lasting nature of ADHD easily results in social isolation. Thus, many children and adults with ADHD make few friends, even though they may desperately want to be liked. This can establish a vicious cycle in which they attempt to make new friends by latching onto people, with the least chance for interaction with others. It seems that play therapy could reduce behavioral problems and improve social skills of children with ADHD. The purpose of the present study was to investigate the efficacy of play therapy, based on the cognitive-behavioral model, on the behavioral problems and social skills of pre-school children with attention deficit hyperactivity disorder. Materials & Methods A semi-experimental study with pre-test and post-test design was conducted with 30 male participants, aged 5–6 years. These participants with ADHD were selected using an available method from the pre-school centers of Aran and Bidgol cities. The participants were divided into experimental and control groups, each group consisting of 15 children. The experimental group received 12 sessions of play therapy based on the cognitive-behavioral model while the control group did not have any sessions. The experiments were conducted using the Rutter child behavior questionnaire for parents (1975) and social skills rating scale of Gresham and Elliott (1990). Problem behavior questionnaires were completed by parents, and social skills rating scale was completed by teachers for all subjects during pre-test and post-test. Data collected before and after the training sessions were analyzed by multivariate analysis of covariance (MANCOVA) using the SPSS software V. 23. Results Normality of variables and contingency of variance and covariance assumptions were tested. The Kolmogorov-Smirnov test showed that all variables were normal (P>0.05). The Box test confirmed the contingency of variance-covariance assumption. The results of MANCOVA showed that play therapy based on the cognitive-behavioral model had a significant effect on the behavioral problems and social skills of children with attention deficit hyperactivity disorder (P< 0.0001). It also had a significant effect on all the subscales of behavioral problems (aggression and hyperactivity, anxiety and depression, social maladjustment, antisocial behaviors, and attention shortage) and social skills (cooperation, self-assertiveness, and self-control) (P< 0.0001) in these children. It can be stated that according to Eta square, 70%, 51%, 62%, 66%, 68%, and 67% of variations in components such as aggression and hyperactivity, anxiety and depression, social maladjustment, antisocial behaviors, antisocial behaviors, attention shortage, and behavioral problems, respectively, can be explained by the subjects' participation in the play therapy program. Also, according to Eta square, 69%, 58%, 52%, and 61% of variations in components such as cooperation, self-assertiveness, self-control, and social skills respectively, can be explained by the subjects' participation in the play therapy. Conclusion Play therapy based on the cognitive-behavioral model can reduce behavioral problems and improve the social skills of children with attention deficit hyperactivity disorder. It is recommended that serious attention be paid while planning play therapy for children.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله محمد عاشوری | Mohammad Ashori
Department of Psychology and Education of Children With Special Needs, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
گروه روانشناسی و آموزش کودکان با نیازهای خاص، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

فاطمه دلال زاده | Fatemeh Dallalzadeh Bidgoli
Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

نشانی اینترنتی http://rehabilitationj.uswr.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-655-12&slc_lang=fa&sid=1
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/34/article-34-668825.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده روانشناسی کودکان استثنایی
نوع مقاله منتشر شده پژوهشی
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات