این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل، جلد ۲۵، شماره ۲، صفحات ۳۴-۵۰
عنوان فارسی آمایش کاربری‌های چندگانه جنگل‌های زاگرس از نظر عوامل کلان اقتصادی – اجتماعی و سیاستی (مطالعه موردی، استان ایلام، شهرستان بدره، جنگل کبیرکوه)
چکیده فارسی مقاله چکیده سابقه و هدف در اجرای آمایش سرزمین، پس از ارزیابی قابلیت‌های بوم‌شناختی و اقتصادی- اجتماعی در سطح‌ واحدهای برنامه‌ریزی، اولویت‌بند‌ی کاربری‌ها و فعالیت‌های ناسازگار از نظر عوامل کلان اقتصادی- اجتماعی و سیاستی در سطح واحد منطقه مورد مطالعه نیز ضروری است. هدف این تحقیق بررسی کاربرد فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) در اولویت‌بندی کاربری‌های ناسازگار از نظر عوامل کلان غیر بوم‌شناختی (اقتصادی، اجتماعی و سیاستی) و در راستای آمایش کاربری‌های چندگانه جنگل‌های زاگرس بود. تاکنون تحقیق قابل استناد مناسبی در این خصوص انجام نشده است. مواد و روش‌ها این پژوهش در بخشی از جنگل‌های زاگرس در دامنه شمالی کوه کبیرکوه واقع در شهرستان بدره در استان ایلام انجام شد، در اجرای این کار فهرست کاربری‌ها و فعالیت‌های چندگانه جنگل به صورت متناسب با شرایط حوضه رویشی زاگرس با استفاده از منابع تحقیقاتی موجود تهیه شد. بر این اساس، تعداد 11 کاربری یا فعالیت ناسازگار، شامل جنگل و مرتع، مرتع درخت‌دار(مشجّر)، مرتع، باغدای دیم، زراعت و جنگل، زراعت، احیای بوم‌سازگان ‌گیاهی، پیکنیک و کمپینگ، اسکی روی برف، صخره‌نوردی و حفاظت محیط‌زیست از نظر عوامل کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاستی با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه‌ای اولویت‌بندی شد. در این راستا، معیارهای کلان اقتصادی، اجتماعی و سیاستی مربوط به سیاست‌های منابع طبیعی کشور بر اساس منابع سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404، قوانین جاری منابع‌طبیعی و سیاست‌های کلی محیط زیست کشور و با استفاده از روش دلفی انتخاب و در قالب مدل ANP خوشه‌بندی شدند. سپس، ارتباط شبکه‌ای عناصر و خوشه‌های مدل مذکور نیز با استفاده از روش دلفی تعیین گردید. بر اساس مدل خوشه‌بندی مذکور، ارجحیت عوامل غیر بوم‌شناختی کلان در قالب سه معیار اقتصادی، اجتماعی و سیاستی مورد ارزیابی قرار گرفت. در این مدل، معیار عوامل اقتصادی به دو زیر معیار اشتغال و سود ویژه؛ معیار عوامل اجتماعی به چهار زیر معیار معارضات محلی، نرخ باسوادی، فرهنگ منابع‌طبیعی و نوع کاربری فعلی؛ و معیار عوامل سیاستی به سه زیر معیار حفاظت و احیای پوشش‌گیاهی، حفظ آب و خاک و افزایش سطح سفره‌های زیرزمینی و اتکا به منابع داخلی در توسعه کشور تقسیم شد. وزن‌دهی معیارها و زیرمعیارها نیز با مقایسه جفتی آن‌ها بر اساس معیار 9 کمیتی ساعتی و با اخذ نظرات کارشناسی در قالب پرسشنامه انجام شد. یافته‌ها نتایج نشان داد که بین عناصر و خوشه‌های مدل اولویت‌بندی غیر بوم‌شناختی کاربری‌ها و فعالیت‌های چندگانه جنگل، ارتباط شبکه‌ای و وابستگی متقابل متعدد وجود داشت. رتبه‌بندی کاربری‌ها با استفاده از ANP نیز نشان داد که بیشترین اولویت به ترتیب به سه فعالیت‌ مربوط به گردشگری، شامل پیکنیک و کمپینگ، اسکی روی برف و صخره‌نوردی و کم‌ترین اولویت به ترتیب به دو کاربری‌ مرتع و مرتع‌درخت‌دار تخصیص یافت. کاربری‌های احیای پوشش‌گیاهی، باغداری دیم، جنگل و مرتع، حفاظت محیط‌زیست، زراعت دیم و زراعت و جنگل به ترتیب در اولویت‌های چهارم تا نهم قرار داشتند. نتیجه‌گیری با توجه به ارتباط شبکه‌ای عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاستی موثر در مدیریت منطقه جنگلی مورد مطالعه، استفاده از فن ANP در اولویت‌بندی مناسب کاربری‌های چندگانه جنگل‌های زاگرس توصیه می‌شود.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی Planning of multiple land uses of Zagros forests in terms of Socio-economic and political criteria (Case study: Kabirkooh forest of Badreh city, Ilam province)
چکیده انگلیسی مقاله Abstract Background and objectives: In land use planning, after evaluation of ecological and socio-economic capabilities at the level of the planning land units, the prioritization of incompatible land uses and activities in terms of macro socio-economic and political criteria at the unit level of the study area is also necessary. The purpose of this study was to investigate the application of Analytic Network Process (ANP) for prioritizing of incompatible land uses in terms of macro non-ecological criteria (economic, social and politics) and for multiple use planning of Zagros forests. Materials and methods: In doing so, the list of multiple forest uses and activities were prepared as appropriate to the circumstances Zagros region by available research resources. According to this, 11 incompatible land use or activities, including forest and range, wooded rangeland, rangeland, dry orchard, agroforestry, dry agriculture, restoration of plant ecosystem, picnics and campaigns, snow skating, rock climbing and environmental conservation, were identified and prioritized in terms of economic, social and policy macro factors by ANP. In this regard, macro socio-economic and macro political factors of the country's natural resources were selected based on the sources of the document of the Perspective of the Islamic Republic of Iran at 1404, current rules of natural resources and general environmental policies of the country by Delphi technique and clustered by ANP. Then, the network connections of the elements and clusters of the model were also determined by the Delphi method. The priority of non-ecological factors were evaluated in terms of three criteria: economic, social and policy based on the clustering model. In this model, the economic criterion is divided into two sub-criteria of employment and special benefit; the social criterion into four sub-criteria of local disputes, literacy rate, natural resource culture and current land uses; and the political criterion into three sub-criteria of conservation and restoration of plans, water and soil conservation and increased levels of underground aquifers; and reliance on domestic resources in the development of the country. Also, the weight of the criteria and sub-criteria were determined by pairwise comparison based on nine numeric method using the expert opinion in the form of a questionnaire. Results: The results showed that there was a network connection and several dependencies between the elements and clusters of the non-ecological prioritization model of forest multiple uses and activities. Ranking results with ANP showed that the highest priority were allocated to three tourism activities, including picnics and campaigns, snow skating and rock climbing respectively, and the lowest priority allocated to rangeland and wooded rangeland respectively. The land uses including plant restoration, dry orchard, forest and range, environmental conservation, dry agriculture and agroforestry, were ranked from fourth to ninth priorities, respectively. Conclusion: Due to the existence of a network link between the economic, social and policy factors affecting forest management in the studied area, the use of ANP technique is recommended for prioritization of multiple Zagros forests.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله علی نجفی فر |
عضو هیئت علمی

محمدهادی معیری |
دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

شعبان شتایی جویباری |
دانشیار، دانشکده علوم جنگل، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

عبدالرسول سلمان ماهینی |
دانشیار، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران

نشانی اینترنتی http://jwfst.gau.ac.ir/article_4191_c338e1112485ffc68b0366055ba0a60a.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1411/article-1411-864931.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات