این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۸، شماره ۱۷، صفحات ۱۶۱-۱۸۰
عنوان فارسی سرماج «دکان»: محل گردهمایی پادشاهان جهان
چکیده فارسی مقاله در زیر بافت کهنه‌ی روستای سرماج حسین‌خانی، بقایایی از مجموعه بناهای سنگی قرار دارد که متأسفانه به‌علت ساخت‌وسازهای بی‌رویه دهه‌های اخیر، کاملاً مدفون‌شده و تنها در بعضی جاها بخش‌هایی از دیوارهای آن قابل‌مشاهده است. بررسی عکس‌های هوایی، مطالعات زمین‌ریختی محیط و بررسی بخش‌های باقی‌مانده بنا نشان می‌دهد بنای تاریخی سرماج دارای پلان تقریباً مربعی به درازی 50/295 متر و پهنای 288 متر است که بر فراز یک تپه‌ی طبیعی برپاشده که پیرامون آن‌را خندقی احاطه کرده است. بلندی این تپه نسبت به زمین‌های اطراف در حدود 22 متر است. نوشته‌ی حاضر، در پی پاسخ به این پرسش‌ها است: مجموعه‌ی سرماج توسط چه حاکمانی ساخته شده و روند شکل‌گیری بناهای آن چگونه بوده است؟ علل و انگیزه ساخت مجموعه و کاربری احتمالی آن چه بوده است؟ مجموعه‌ی سرماج در بافت سیاسی دوره‌ی ساسانی و سده‌های نخستین اسلامی دارای چه جایگاهی بوده است؟ در  این مقاله سعی شده است با استفاده از روش‌های تحقیق تاریخی و توصیفی-تحلیلی ابتدا به توصیف فنی ساختار معماری مجموعه‌ بناهای سرماج پرداخته شود؛ سپس بر پایه‌ی متون تاریخی معتبر، سنجش‌های معماری و مدارک کتیبه‌ای علل و انگیزه‌ی برپایی بناها، زمان ساخت و کاربری احتمالی آن‌ها مورد بحث و تحلیل قرار گرفته است. نتابیج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد بنای سرماج در اواخر دوره‌ی ساسانی و در زمان حکومت خسرو دوم (628-590 م.) ساخته‌شده و احتمالاً بقایای همان صفه‌ای است که جغرافی‌نویسان عرب از آن به‌عنوان «دکان» یادکرده‌اند. در «دکان پادشاهان جهان» ازجمله «فغفور» پادشاه چین، «خاقان» پادشاه تُرک، «داهر» پادشاه هند و «قیصر» پادشاه روم در پیشگاه خسروپرویز گرد هم می‌آمدند. هم‌چنین شواهد تاریخی و سنگ‌نوشته‌های کوفی مشجر به‌دست‌آمده از این محوطه نشان می‌دهد که حسنویه‌ها در روستای کنونی سرماج، دژ مستحکم و استواری ساخته که برای حدود یک سده مرکز حکومت خاندان حسنویه از کُردهای برزیکانی بوده است. این خاندان نقش مهمی در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران در اواخر سده‌ی چهارم و اوایل سده‌ی پنجم هجری قمری ایفا کرده‌اند.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله سرماج، دکان، ابی ایوب، ساسانیان، حسنویه ها،
عنوان انگلیسی Sarmāj “Dukkān”: A Gathering Place for the World’s Kings
چکیده انگلیسی مقاله There are some remains of a stone-masonry building lying buried beneath the modern village of Sarmāj-e Hosseinkhāni, located in the southern vicinity of Bisotun, in Kermanshah Province of Iran. Aerial photographic investigations, topographic survey, and the detailed examination of the remaining parts of the building indicate that the building is almost square in plan, with dimensions of about 288 m × 295.50 m. It is fortified with four square bastions at the corners. This monument sits on the summit of a natural hill that stands almost 20 m higher than the surrounding terrain. The monument was once surrounded by a rather deep and very wide moat, which filled with water supplied by a nearby stream running along the northern side of the monument. The construction technique of the walls is in a manner that the smooth-sided ashlars were set one beside another on the exterior of the walls. These stones were used in their unchanged, 'natural' shape which was that of a large coarsely undressed, large-sized ashlar. Almost all of these stones were laid in vertical position with chips between the joints. The core of the walls was filled with smaller rubble stones embedded in generous quantities of gypsum mortar. Here, a row would initially be laid down, and the top of the wall would then be finished with a rough layer of mortar, in order to make it smooth and level. After this had dried sufficiently, it became the base for the construction of the second course. This second course would be set on top of the first course in the same manner as the previous, and so on, continuing until the final row. As Luschey and Trümpelmann have documented, there existed, until fairly recently, remains of a wall on the summit of the mound. The wall was part of a much larger architectural complex which is now buried beneath the modern village. The remaining wall consisted of four courses built with cut-stone block masonry. The stones were of different sizes and dressed with utmost precision. Historical and archaeological evidence indicates that the Sarmāj monument was constructed in the late Sasanian period, most likely at the reign of Khosrow II (590-628 C.E), and could be identified with "Dukkān", where the Sasanian King of Kings, Khosow II Parviz, hosted the world's kings including the king of China, the Roman emperor, the Türk Khāghān and Dāhir (identified with a king of India). Primary textual sources explicitly suggest that the site of Sarāmj was also a stronghold built by the Kurdish ruler Ḥasanwayh (Ḥasanūya) Barzekānī (d. 369/980). Sarmāj was the center of the Ḥasanuyid principality that has played important political, social, and cultural roles in the late 10th and early 11th centuries. Muslim geographers and historians report the legendary fabulous wealth and treasures of Ḥasanwayh dynasty held in the stronghold of Sarāmj. This material wealth was one of the motivations that provoked Buyid rulers to lunch military campaigns against Sarāmj. Upon the death of Badr ibn Taher (439 AH), the last ruler of Ḥasanwayh dynasty, the castle of Sarāmj was conquered by Ibrahim Yanal, the brother of Ṭoḡrel Beg Saljok, the first sultan of Saljuq. The Numerous monumental inscriptions in engraved Kufic found in the site, one of which bears the date 370 or 390 AH. The Quranic verses on the inscriptions indicate that they may have once embellished a religious building, i.e., a mosque or most likely a mausoleum. If the latter identification proves valid, it is reasonable to assume that the inscriptions under discussion belong to the mausoleum of Ḥasanwayh, the Kurdish ruler who died in Sarmāj in 369 AH. It is likely that the mausoleum was built at the order of Badr, the son of Ḥasanwayh, in 370 AHS.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله Sarmaj, Dukkan, Abu Ayob, Sasanian, Hasanwayh
نویسندگان مقاله یوسف مرادی |
استادیار پژوهشکده باستان شناسی

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2396_321d524e6f3445bf86af3ed571dbcf2d.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-892875.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات