این سایت در حال حاضر پشتیبانی نمی شود و امکان دارد داده های نشریات بروز نباشند
پژوهش های باستان شناسی، جلد ۸، شماره ۱۷، صفحات ۱۸۱-۲۰۰
عنوان فارسی تحلیل باستان‌شناسی زیست‌محیطی دشت‌جنوبی سرایان در دوران‌اسلامی (براساس مدل‌های استقراری)
چکیده فارسی مقاله مطالعه‌ی الگوهای‌استقراری در هر دوره‌ی زمانی در یک منطقه، به‌اقتضای ویژگی‌های طبیعی و فرهنگی آن منطقه، روش‌های خاص خود را می‌طلبد. در طی سالیان اخیر، توجه به درک و سنجش فرایندهای پیچیده‌ی تعاملی بین انسان و محیط در حوزه‌ی مطالعات باستان‌شناسی، طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده است. این رویکرد در باستان‌شناسی علاوه‌بر شناخت میزان تأثیر محیط در ایجاد هر زیستگاه، آگاهی از میزان انطباق زیستگاه‌ها با شرایط محیطی حاکم را نیز ممکن می‌سازد. یکی از این رهیافت‌ها در مطالعات‌باستان‌شناسی، مطالعه‌ی ‌الگوی استقرار و تحلیل زیستگاهی است که به بررسی شکل‌گیری محوطه‌های باستانی در بسترهای محیطی می‌پردازد. سرایان شهری واقع‌در حاشیه‌ی شمال‌شرقی کویر لوت در استان خراسان‌جنوبی است که در فاصله‌ی 160 کیلومتری مرکز استان، یعنی شهر بیرجند، در دشتی هموار در حاشیه‌ی کویر و در دامنه‌ی‌جنوب غربی رشته‌کوه زابری، معروف به رشته‌کوه شتران قرار دارد. درخصوص مطالعه و بررسی الگوی استقراری و تأثیرات متقابل انسان و محیط در طی دوره‌های اسلامی دشت جنوبی‌ سرایان تاکنون هیچ مطالعاتی صورت نگرفته، بنابراین بررسی‌های باستان‌شناسی و بازنگری روشمند در محوطه‌های تاریخی ضروری به‌نظر می‌رسد که این پژوهش تلاشی برای پرداختن به این موضوع است. پژوهش حاضر براساس هدف، از نوع تحقیقات بنیادی است و از نظر ماهیت و روش از نوع تحقیقات تاریخی و توصیفی-تحلیلی به‌حساب می‌آید، که براساس آن مدارک و اطلاعات مکتوب از منابع معتبر و حتی‌المقدور دست‌اول گردآوری شده و سپس، شواهد باستا‌ن‌شناختی و عناصر وابسته به آن از نتایج بررسی‌های‌میدانی و کاوش‌های‌باستان‌شناسی فراهم شده‌است. استفاده از سیستم‌اطلاعات‌جغرافیایی، پایش داده‌های فرهنگی به‌لحاظ آماری و تحلیل حوزه‌ی ‌گیرش و «تحلیل مؤلفه‌های اصلی» از روش‌هایی است که در این تحقیق برای یافتن الگوی‌استقرار و شناسایی اولویت و مؤلفه‌ی اصلی برای مکان‌گزینی استقرارها اسـتفاده شده است. نتایج به‌دست آمده برمبنای بررسی‌های باستان‌شناسی و مطالعه‌ی داده‌های‌فرهنگی در این پژوهش نشان می‌دهد نحوه‌ی پراکندگی تمام استقرارهای دوران میانی‌اسلامی در محوطه‌های‌تک‌دوره‌ای دشت‌جنوبی سرایان الگوی تقریباً یکسان و به‌صورت خوشه‌ای در حاشیه‌‌ی رودخانه و وابسته به مجاری دائمی یا فصلی آب است.
کلیدواژه‌های فارسی مقاله
عنوان انگلیسی An Archaeological Analysis of Environmental in the Southern Plains of Sarayan During the Islamic Periods, With an Emphasis on the Settlement Patterns
چکیده انگلیسی مقاله The Study of settlement patterns in any time period in a region, Due to the natural and cultural features of that area, it requires its own special methods. A combination of factors plays a significant role in creating settlements contexts at any given time. Over the past recent years, a lot of attention has been paid to understanding and evaluating the complex processes between humans and the environment in the field of archaeological studies. This approach to archaeology makes it possible to adapt habitats with the existing environmental situations in addition to recognizing the impact of the environment on the creation of each habitat. One of these approaches in the study of archaeology is the study of the settlement pattern and the analysis of the habitats which examines the formation of ancient sites in environmental settings. Sarayan is a city located in the Lout and Central desert in the province of Southern Khorasan; it's 160 Km apart from Birjand, the center of the province, and is located in a plain in the margin of the desert in the west-southern slopes of Zabari mountain known as Shotoran. No studies have been done so far to investigate the settlement pattern and the interactional effects of humans and the environment during the Islamic periods in the southern plain of Sarayan; the present study aims to fill this gap by addressing this issue. On the basis of goals, the present research is a fundamental research and in terms of its nature and method is a historical and descriptive-analytical type, according to which the written information is gathered from reliable sources and even first hand, and then archaeological evidence and its related elements are provided by the results of field studies and archaeological excavations. Use of geographic information system, the monitoring of cultural data is statistically based on its field analysis and "main component analysis" of the methods used which in this research to find the settlement patterns of identifying the priority and the main component for locating the developments. The authors are trying to use theories and views Proposed in this context and using new geographic tools Such as GIS or Geographic Information System, a cultural and biological landscape single-period enclosures of the southern plain Sarayan during the Islamic Middle Ages Be evident. GIS analysis of identified sites in the Middle Islamic period (5-9th century) as well as environmental analysis in order to know the knowledge and skills of the past people Sarayan the use of environmental resources as well as the impact of environmental resources on the distribution of Islamic sites is one of the other objectives of the present study, which it seeks to achieve. What are the effective factors in the formation of a settlement pattern in the southern plains of Saroyan? The most important factors in the formation of the Islamic era settlements in the south plain of Saroyan are the environmental factors such as proximity to water, elevation, soil fertility, vegetation and access to roads. The results are based on archaeological studies and the study of cultural data in this Research shows that the distribution of all the settlements of the Islamic Middle Ages in the single-period enclosures of the southern plain Sarayan. They are centrally located and close to each other and follow the pattern of clustering and clustering, and they follow only the margins of the grove. Due to limited environmental resources in the southern plains of Sarayan and rivers, due to access to water resources, the output of GIS maps clearly illustrates this.
کلیدواژه‌های انگلیسی مقاله
نویسندگان مقاله زینب نظری قهفرخی |
کارشناسی ارشد گروه باستان شناسی مؤسسه آموزش عالی گناباد

حسن هاشمی زرج آباد |
دانشیار گروه باستان شناسی دانشکده هنر و معماری مازندران

سامان فرزین |
استادیار گروه باستان شناسی دانشگاه بیرجند

نشانی اینترنتی https://nbsh.basu.ac.ir/article_2397_7e67fe6a1b5e14764383da0d0b92a9b5.pdf
فایل مقاله اشکال در دسترسی به فایل - ./files/site1/rds_journals/1361/article-1361-892876.pdf
کد مقاله (doi)
زبان مقاله منتشر شده fa
موضوعات مقاله منتشر شده
نوع مقاله منتشر شده
برگشت به: صفحه اول پایگاه   |   نسخه مرتبط   |   نشریه مرتبط   |   فهرست نشریات